Zorgen om de voetbalclub

Gemeenten en hun betaald voetbalclubs hebben vaak een precaire relatie. Wat brengt een degradatie of faillissement? En is promotie een zegen of een kostenpost?

Na twee keer de dans te zijn ontsprongen degradeerde Roda JC vorig seizoen na 42 jaar uit de eredivisie. Een catastrofe voor Limburg, want de club uit Kerkrade was de laatst overgebleven eredivisieclub in de provincie. Gevolg: halvering van de begroting naar een ‘schamele’ 6 miljoen euro, verkoop van spelers, ontslag van personeel en opstappende bestuurders.

De financiële relatie tussen de stadionholding en de gemeente Kerkrade kwam ook weer in beeld. De gemeente Kerkrade verstrekte na de degradatie een lening van 6 ton aan de stadionholding voor een kunstgrasveld (zie kader pag. 26). Verder kreeg de club een maand uitstel van betaling van achterstallige huur voor een bedrag van 680 duizend euro.

Fractievoorzitter Andy Rossel (GroenLinks) riep begin juli op tot een extra commissievergadering, omdat in lokale media de mare ging dat verschillende schuldeisers hun geld terug willen. Ook had de betaald voetbal organisatie (bvo) moeite de spelerssalarissen te betalen.

Het presidium vond de zaak echter niet spoedeisend genoeg voor een extra vergadering. Rossel: ‘De gemeente is eigenaar van het stadion en de bvo de enige huurder. We lopen als gemeente een risico van 23 miljoen euro. Als leningen niet meer kunnen worden afgelost, zijn wij in een klap een artikel 12-gemeente.’

Betaald voetbal in Kerkrade blijft dus niet alleen bestaan vanwege de emotie, aldus Rossel. ‘Het is een puur financieel belang. Continuïteit van de bvo is het belangrijkste.’ Fractievoorzitter Wim de Groot van collegepartij VVD spreekt van een kleine wurggreep waar de gemeente zich in bevindt. ‘Waarom we als gemeente een lening van 6 ton hebben verstrekt? De vraag is of we een keus hebben. Een failliete voetbalclub heeft een enorme afboekwaarde. Wij waren er altijd tegen dat de gemeente met het stadion werd opgezadeld. Vorig jaar hebben we een motie aangenomen om het stadion te verkopen. Uit onderzoek bleek dat exploitatie onder een aantal voorwaarden interessant werd. Een daarvan was het kunstgrasveld. Daarmee wordt het stadion multifunctioneler. Een investeerder heeft zich al gemeld.’

Politie-inzet
In de eerste divisie ontmoet Roda JC mededegradant NEC uit Nijmegen. Degradatie was een tegenvaller, aldus burgemeester Henk Bruls (CDA). Maar voor hem toch ook ergens een zegen. ‘Een schok kan iets op gang brengen.’ Bruls bond dit seizoen de strijd aan met de harde kern van supporters van de club die zich herhaaldelijk misdroegen, zowel ‘uit’ als ‘thuis’. ‘We hadden 4.000 uur aan politie-inzet begroot en waren er, zonder nacompetitie, 8.000 kwijt.’ Bruls schrok zich te pletter toen hij dat aantal hoorde. ‘Ik had daar wel drie extra wijkagenten voor kunnen aanstellen.  We betalen voor de politie-inzet als samenleving. Natuurlijk zijn rond de club belangen en emoties, maar dit kost veel meer. Die verdubbeling van die uren vind ik een reden de noodklok te luiden.’

Bruls was opgelucht toen het dramatische seizoen voorbij was. ‘De tweede seizoenshelft was ik nooit ontspannen, er waren steeds incidenten. Ik vergelijk het weleens met drugsoverlast bij een festival. Dan roept men dat ik de vergunning moet intrekken. Ik heb het niet serieus overwogen, maar ik kan de vergunning voor het spelen van wedstrijden van NEC ook intrekken.’

Failliet
Degradatie vergt enige aanpassing, een faillissement is definitief voor club en gemeente. De gemeente Haarlem besloot in 2010 betaald voetbalclub HFC Haarlem, toen 120 jaar oud, geen steun meer te verlenen. Plannen voor een nieuw stadion sneuvelden, waarna sponsors afhaakten. Toen de club toch nog nieuwe spelers kocht, was dat voor de gemeente de druppel.

Volgens kersvers wethouder Merijn Snoek (CDA) was het verdwijnen van de bvo een groot verlies voor fans en de stad. ‘Als provinciehoofdstad hoor je een bvo te hebben. Er bestond ook binnen het stadsbestuur veel sympathie voor de club.’ De gemeente probeerde binnen haar mogelijkheden de zorgen van de club te verlichten. ‘Als laatste mogelijkheid gaven we ruim 4 ton voor een nieuw supportershome en enkele nieuwe kleedkamers. Wat kun en wil je daarna nog doen? Je moet ook verantwoord met gemeenschapsgeld omgaan.’

Nuchtere benadering
Het politieke klimaat was destijds zo dat de club niet koste wat kost overeind hoefde te worden gehouden. ‘Je wilt investeren in iets duurzaams en met de bestaande schuldenlast, wegvallende sponsors, wegblijvend publiek en zonder nieuw stadion was er geen langetermijnperspectief meer.’

Uit de as herrees een nieuwe Haarlemse amateurvoetbalclub bestaande uit de amateurtak van HFC Haarlem en HFC Kennemerland. ‘Zij gebruiken de trainingsvelden en het stadion van de oude bvo. Daardoor wordt ook de historie van HFC Haarlem behouden.’ Het stadion is, op de hoofdtribune na, onbruikbaar, de huurinkomsten is de gemeente kwijt. ‘Het zou een flinke investering vergen het stadion weer gebruiksklaar te maken.’ Zakenman Erik de Vlieger heeft plannen de bvo weer nieuw leven in te blazen, maar de gemeente speelt hier verder geen rol in.

Ook RBC Roosendaal redde het niet. De club ging in juni 2011 failliet, waardoor de gemeente voor 4 miljoen het schip in ging vanwege een garantstelling. De club vroeg dat jaar om meer steun, maar wethouder Toine Theunis (Roosendaals Belang) die ‘tot zijn schrik’ de plaatselijke bvo in zijn portefeuille had, trok een streep. ‘We hadden ernstige twijfels of de club het met een miljoen extra wel zou redden. Er was al een afbetalingsregeling en na toetsing van de begroting waren er te weinig zekerheden. Sponsorinkomsten liepen terug, er was al veel bezuinigd. Noem dat een zakelijke, nuchtere benadering, maar we hebben ook bedrijven en inwoners gevraagd een bijdrage te leveren als de club zoveel voor ze waard is. Het bedrijfsleven gaf niet thuis en de club heeft niet – zoals NAC Breda – supporters die twee weken vrij nemen om te collecteren.’

Vorig jaar werd het stadion toch verkocht voor 1,7 miljoen euro aan zakenman Paul Hermsen, wiens broer Jos voorzitter is van amateurclub RBC. ‘RBC speelt weer in het eigen stadion met een capaciteit van 5.000 mensen, op kunstgras.’ De club begon in de vijfde klasse en is al een keer gepromoveerd. ‘Met de verkoop is het verlies nu nog 2,3 miljoen euro. Het is niet leuk dat we de bvo kwijt zijn, maar positief is dat het stadion is verkocht en we daar vanaf september ook de Voetbal Experience, een voetbalmuseum dat in Middelburg failliet ging, huisvesten. Dat hebben we als gemeente gefaciliteerd.’ Of dit museum in Roosendaal wel slaagt, zal volgens Theunis moeten blijken. ‘De bereikbaarheid met het ov is iets gunstiger.’

Het (vooralsnog) laatste faillissement van een betaald voetbalclub was in maart 2013 in Veendam. SC Veendam had een tekort van vijf ton op een begroting van 1,7 miljoen euro. ‘Het faillissement was een kans op een doorstart, maar het tekort was te groot. Er is niet goed op de tent gepast’, aldus wethouder Jan Schmaal (D66). De gemeente is eigenaar van het stadion dat een waarde heeft van 3,2 miljoen euro. ‘We hebben al 2 miljoen afgeboekt. De rest proberen we via verhuur terug te krijgen.’ Daarbij probeert de gemeente het stadion een nieuwe invulling te geven door het bij de ontwikkeling van een campus voor het voortgezet onderwijs te betrekken.

Promoveren
Willem II uit Tilburg promoveerde afgelopen seizoen voor de tweede keer in de afgelopen drie jaar naar de eredivisie. De club kampte daarvoor met financiële problemen. In 2010 gaf de gemeente na een eerdere huurverlaging 1,2 miljoen euro subsidie, uitgesmeerd over vijf jaar, voor maatschappelijke activiteiten. Volgens wethouder Hans Kokke (SP) wordt de marktconforme stadionhuur van 9 ton per jaar netjes aan de gemeente betaald. ‘De club stuurt ons volgens afspraak drie keer per jaar een rapportage van de boekhouding, zodat verrassingen uitblijven.’ De raad sprak eerder uit dat de gemeente de club niet meer zal redden bij nieuwe financiële problemen. ‘Dat was een duidelijke uitspraak en daarom hebben we die goede afspraken met de club gemaakt.’

Spelen in de eerste divisie brengt minder uitstraling, sponsoring en publiek. ‘Gelukkig is de club meteen weer gepromoveerd en blijft het mediageld op peil, al zijn ze wel in begroting teruggegaan.’ Voor de politie-inzet maakt het niet zoveel verschil of een club in de eerste of eredivisie speelt, stelt Kokke. ‘Daar hebben we goede afspraken over en dat hebben we vrij goed onder controle.’ De gemeente Tilburg is al enkele jaren zeer terughoudend met politie-inzet bij voetbalwedstrijden. De afgelopen jaren is een daling te zien van het aantal uren. In 2008-2009, toen Willem II in de eredivisie speelde, was dat ongeveer 7.300 uur; in 2013-2014 – in de eerste divisie – 5.100 uur.

Voetbalclub Go Ahead Eagles uit Deventer promoveerde in het seizoen 2012/13 naar de eredivisie en heeft zich daar vorig seizoen knap weten te handhaven. Het aantal uren politie-inzet steeg met 37,5 procent van 4.000 naar 5.500. ‘Gezien het veel grotere aantal risicowedstrijden in de eredivisie vinden wij dit geen disproportionele stijging’, aldus de gemeente Deventer.

Promovendi
Naast Willem II (kampioen eerste divisie) promoveerden vorig seizoen via de nacompetitie ook FC Dordrecht (volgend seizoen voor het eerst in 19 jaar in de eredivisie) en Excelsior uit Rotterdam. Uit de eredivisie degradeerde naast Roda JC en NEC ook RKC Waalwijk.

Mogelijke belangenverstrengeling
De gemeente Kerkrade verstrekte de Holding Stadion Kerkrade N.V. dit jaar een lening van 6 ton voor een kunstgrasveld. GroenLinks-fractievoorzitter Andy Rossel wijst op mogelijke belangenverstrengeling: de directeur van de stadionholding is dezelfde als de directeur van de bestuursdienst van de gemeente Kerkrade. ‘De ene pet vraagt om een lening en de andere adviseert daar positief over naar het gemeentebestuur, waarop de lening wordt verstrekt.’ VVD-fractievoorzitter Wim de Groot geeft toe dat dit ‘een beetje schuurt’. ‘Eerst waren we er niet gelukkig mee, maar ik ken de persoon in kwestie en hij is voortvarend bezig. Het is een goede voor de exploitatie en van groot belang dat de gemeente een vinger in de pap heeft in deze financieel moeilijke tijd.’ De dubbele-pettenkwestie komt na het zomerreces aan bod in de reguliere raadsvergadering.