Gelderse gemeenten draaien op voor tekort brandweer

De brandweerorganisatie in de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) kampt met forse financiële tekorten. De 22 gemeenten die binnen de veiligheidsregio vallen, moeten daarom dieper in de buidel tasten om de brandweer draaiende te houden.

Te strakke begroting

Volgens onderzoek door de VNOG komt zij over het afgelopen jaar 2,8 miljoen euro tekort. Dat tekort dit jaar 5,2 miljoen euro en kan tegen 2020 zelfs oplopen tot 6,4 miljoen euro als er door de brandweerorganisatie geen actie wordt ondernomen. Oorzaak van het tekort is - behalve de grote bandweerinzet door de droogte afgelopen zomer, stijging van personeelskosten en de instroom van nieuwe vrijwilligers – een te strakke begroting waarbij geen rekening is gehouden met hoger uitvallende kosten. Een onderzoekscommissie schrijft dat er met in de afgelopen jaren met 2,4 miljoen euro te veel is bezuinigd op de exploitatiebudgetten.

Oud-directeur handelde niet adequaat

Om de tekorten weg te werken moeten de 22 gemeenten in het werkgebied van de VNOG geld bijleggen voor de organisatie. Van de gemeente Apeldoorn wordt met 628.000 euro de hoogste bijdrage verwacht. Andere gemeenten krijgen een extra rekening nagestuurd van tussen de 100.000 en 200.000 euro. Volgens de onderzoekscommissie is er te laat ingegrepen door de top van de Veiligheidsregio. Tussen de verschillende afdelingen zou een eilandencultuur hebben geheerst waardoor problemen op zijn beloop werden gelaten. Daarbij wordt vooral met de beschuldigende vinger gewezen naar voormalig directeur Aart Schoemaker, die in september onverwacht vertrok. Vanuit het management zou niet adequaat zijn gehandeld richting het bestuur van de VNOG toen er financiële problemen aan het licht kwamen. Binnen lokale brandweerorganisaties zou bovendien een naar binnen gerichte cultuur heersen, waardoor het belang van de overkoepelende organisatie op de achtergrond raakte.

Burgemeesters lieten zich in slaap sussen

Diemer Kransen, interim-directeur van de Veiligheidsregio licht tegenover Binnenlands Bestuur toe: ‘De onderliggende bestuurlijke oorzaak van het tekort ligt feitelijk niet inde hoge kosten van afgelopen jaar maar in het financiële beleid van de voorgaande jaren. Er is afgelopen 3 à 4 jaar onverantwoord veel bezuinigd en afgelopen jaar is de organisatie financieel over de eigen benen heen gestruikeld. Dit is de derde veiligheidsregio waar ik voor werk, en de financiering is hier relatief heel erg krap, terwijl het een hele grote regio is met 56 posten en veel natuurgebied.’ Volgens Kransen moet de financiële malaise niet enkel aan zijn voorganger worden toegedicht. ‘De directie had aan de bel moeten trekken en had gemeenten moeten ontraden om de citroen zo ver uit te persen. Maar de verantwoordelijkheid ligt ook bij het bestuur. De burgemeesters hebben zich in slaap laten sussen. Zij hadden scherper naar de financiële situatie moeten kijken. Programma’s omtrent leiderschap en risicobeheersing die door het bestuur zijn geaccordeerd hadden geen groen licht moeten krijgen. Daar was simpelweg geen dekking voor.’

Heldere keuze maken

Kransen kondigt aan noodmaatregelen te gaan treffen om de uitgaven te beperken. ‘Daaronder valt ook een vacaturestop, terwijl wij eigenlijk al met een personeelstekort kampen. Ook gaan wij een personeelsscan uitvoeren, en een benchmarkonderzoek laten uitvoeren naar de overheadkosten. Kortom; wij gaan alle operaties en financiën tegen het licht houden.’ Een reorganisatie sluit de interim-directeur uit. ‘De huidige problemen zijn nu juist het gevolg van een reorganisatie die niet al te goed heeft uitgepakt.’ Kransen legt het bestuur van de Veiligheidsregio in september drie scenario’s voor. Eén waarbij het huidige dienstverleningsniveau als uitgangspunt geldt, een versoberd scenario, en een meer uitgebreid scenario. ‘De belangrijkste aanbeveling die ik daarbij voor de burgemeesters en de tweeëntwintig gemeenteraden heb, is om vooral een heldere keuze te maken qua basisdienstverleningsniveau. Als men meer wil, moet men daarvoor ook financieel de verantwoordelijkheid dragen.’ Volgens Kransen is de dienstverlening door de brandweer in de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland niet in het geding.