Ondermijning bestuur serieus issue in Gelderland

Onderzoek wijst uit dat het bijna wel zo moet zijn dat agressie en geweld Nederlandse politici beïnvloeden in hun afwegingen, al ontbreken concrete bewijzen. Maar volgens Gelders commissaris Clemens Cornielje is er voldoende reden om het onderwerp serieus te nemen.

Besluiten politici anders dan ze zouden hebben gedaan zónder intimidatie? Jaap Bouwmeester van I&O Research lijkt het ‘heel onwaarschijnlijk dat het niet voorkomt’. Hij benadrukt zijn inschatting niet te kunnen staven met voorbeelden. Maar het moet welhaast zo zijn dat agressie en geweld de politieke besluitvorming beïnvloeden, stelt hij. Daarbij wijst hij op onderzoek dat I&O Research deed in opdracht van Binnenlandse Zaken, waarbij lokale en provinciale ambtsdragers (politici) onder andere werden gevraagd te reageren op de stelling: ‘Het komt voor dat standpunten van collega-ambtsdragers (binnen of buiten hun eigen organisatie) beïnvloed worden door (de dreiging van) agressie en geweld.’

Bagatelliseren
Een kwart van de 4.014 gemeentelijke respondenten in het landelijke onderzoek bleek het eens met de stelling, en van de 248 provinciale bestuurders die meededen aan de enquête reageerde zelfs ruim een derde bevestigend. ‘Als een kwart tot een derde van de mensen zoiets meent over de eigen beroepsgroep, dan is het aannemelijk dat het voorkomt: besluitvorming beïnvloed door agressie en geweld.’

Het hoeft niet per se om hele grote aantallen te gaan, maar dát het gebeurt, staat voor Bouwmeester, gegeven genoemde percentages, buiten kijf. Waarom kennen we dan geen voorbeelden? Ja: genoeg voorbeelden van agressie en intimidatie, voorbeelden ook van evenmin te bagatelliseren consequenties in de persoonlijke levenssfeer van bestuurders (en ambtenaren). Maar zo snel geen bewezen voorbeelden van ondermijnde besluitvorming, waarbij intimidatie of erger tot een andere stemming leidde.

Bouwmeester heeft best een idee waarom we die voorbeelden niet kennen: ‘Omdat bestuurders inzien dat het verkeerd is; je oren laten hangen naar agressieve of gewelddadige lieden.’ En omdat ze dat inzien, zijn ze er niet open over.

Verkeerde besluiten
Het I&O-onderzoek moet dus zo worden geïnterpreteerd dat er in Nederland verkeerde, want onder invloed van agressie of geweld tot stand gekomen besluitvorming is. Ook in Gelderland, de provincie waarvoor I&O de onderzoeksdata nader analyseerde, met als resultaat vergelijkbare percentages. In de oostelijk provincie stelt 22 procent van de gemeentelijke en 32 procent van de provinciale ambtsdragers dat ‘standpunten van collega-ambtsdragers (binnen of buiten hun eigen organisatie) beïnvloed worden door (de dreiging van) agressie en geweld’.

De provincie Gelderland, opdrachtgever van de vervolgstudie, wil niets afdoen aan de bevindingen, en aan de interpretatie van de onderzoeker evenmin. ‘Het’ is er dus gewoon, verkeerde besluitvorming, ook in het Gelderse. Om precies te zijn: ‘We kunnen niet zeggen dat het niet zo is’.

Tegelijkertijd zijn er bij het Gelderse college van Gedeputeerde Staten geen voorbeelden bekend van verkeerde besluitvorming in GS of PS, waarmee ook een vraag als ‘hoeveel procent van de besluitvorming binnen de provincie wordt beïnvloed agressie en geweld?’ niet beantwoord kan worden.

Leegstaande stallen
Gelders commissaris van de koning Clemens Cornielje maakt zich al vanaf zijn aantreden in 2005 sterk voor integer besturen, de laatste jaren mede ingegeven door verhalen uit het Brabantse en het ‘waterbedeffect’, waarbij het bestrijden van teelt en productie van drugs daar leidt tot verplaatsing naar Gelderland. In zijn laatste nieuwjaarstoespraak sprak Cornielje over wethouders in de Achterhoek die op niet mis te verstane wijze onder druk zijn gezet, door criminelen, om leegstaande stallen vooral door hen te laten gebruiken.

Maar: zijn wethouders (of raadsleden) daar dan ook voor gezwicht? Hebben ze anders besloten dan ze eigenlijk wilden? Cornielje laat via zijn woordvoerder weten dat GS ‘(gelukkig) geen concrete aanwijzingen’ heeft voor door agressie of geweld beïnvloede besluitvorming. Tegelijkertijd vindt de Gelderse CdK, onder meer in het onderzoek, voldoende aanleiding ‘om het onderwerp serieus te nemen’.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)