Geef lokale partijen een eerlijke kans

Lokale partijen zijn de grote winnaars van de gemeenteraadsverkiezingen van de afgelopen jaren. Blijkbaar weten ze een snaar te raken die door landelijke partijen over het hoofd wordt gezien. Lokale partijen zetten zich in voor zaken die de inwoners direct herkennen in hun leefomgeving, zoals betere wegen, meer groen en ruimere voorzieningen. Doordat lokale partijen dichter bij de inwoners staan, voelen die inwoners zich beter door hen vertegenwoordigd.

Als je kijkt naar de verkiezingsuitslagen, lijdt het geen twijfel dat lokale partijen een volwaardige plek verdienen in het lokaal bestuur. Zo wil de kiezer het. Toch lijkt het kabinet aan dit signaal geen gevolgen te willen verbinden. Begin april liet minister Kajsa Ollongren weten dat ze voorlopig geen budget beschikbaar zal stellen om lokale partijen te financieren. Terwijl lokale afdelingen van landelijke partijen kunnen profiteren van de inkomsten vanuit hun moederpartij, hebben lokale partijen het nakijken. Zij hebben minder ervaring, geen goed opgezette organisatie en moeten het dus ook nog eens stellen zonder inkomsten.

Voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is het versterken van de lokale democratie een belangrijk speerpunt. Wij willen onze leden, de 355 gemeenten van Nederland, ondersteunen in het vertegenwoordigen van hun inwoners. Dat doen we onder andere door een programma als Democratie in actie, waarmee we bewoners betrekken bij besluitvormingsprocessen en we gemeenteraden en raadsleden goed toerusten om hun werk als volksvertegenwoordiger te kunnen doen. Daar hoort bijvoorbeeld ook een passende raadsledenvergoeding bij. In 2018 hebben we met het ministerie van BZK een akkoord bereikt over het verhogen van de vergoeding voor raadsleden in kleine gemeenten. Want of je nu raadslid bent in Appingedam of in Diemen, je inzet voor de publieke zaak is in beide gemeenten gelijk.

Die gelijkwaardigheid zou het ministerie ook moeten toepassen als het om lokale partijen gaat. De Haagse stadspartij en Senioren Veldhoven hebben net zoveel recht op en, waarschijnlijk, behoefte aan financiële ondersteuning als de lokale afdelingen van bijvoorbeeld het CDA, D66, Groen Links, de VVD en PvdA. Als wij democratie serieus willen nemen, moeten we ook de minder gevestigde partijen een kans geven. Natuurlijk stelt dat eisen aan de partijen zelf. Met een transparantieverklaring of andere manier van verantwoording moeten partijen kunnen aantonen wat ze doen en waar het geld aan wordt besteed. Maar zonder het toekennen van subsidie kunnen we die voorwaarden niet opstellen.

In de tussentijd neemt de ongelijkheid tussen afdelingen van landelijke politieke partijen en lokale partijen alleen maar toe. Voor de VNG is dat ontoelaatbaar. Een belangrijk kenmerk van democratie is emancipatie van minderheidsgroepen. Lokale partijen vormen al lang geen minderheid meer, en toch zijn ze nog niet geëmancipeerd. De minister heeft dus voldoende redenen om terug te komen op haar besluit over financiering van lokale partijen. Wat de VNG betreft liever vandaag dan morgen. 

Jan van Zanen is voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten