Gebrekkige analyse van Arubaans bestuur

Veel wat hem contractueel was beloofd, is niet nagekomen. Hij zou door overheid, universiteit en anderen systematisch zijn tegengewerkt. Onderwijs aan studenten werd geblokkeerd en ambtenaren mochten – ondanks eerdere toezeggingen – niet mee doen aan onderzoek. De Vries wast iedereen daarover flink de oren, waarbij grote woorden niet worden geschuwd en intriges worden waargenomen.

De Vries was in de afgelopen drie jaar zeven keer een week in Aruba en meent op grond van die ervaring zich dit verbale geweld te kunnen permitteren. In het middendeel van het boekje staan de verslagen van het verrichte onderzoek. Het bedrijfsleven is ondervraagd over de relatie met de overheid. Burgers zijn ondervraagd over hun vertrouwen in zichzelf, in elkaar en in publieke instellingen. En er is een verslag van een steekproef onder ondernemers over het economisch beleid van de overheid. Het zijn verslagen van internetenquêtes met daarop een niet al te hoge respons. De gemaakte analyses zien er degelijk uit en de resultaten bevestigen het bestaande beeld dat er nog wel enige verbetering noodzakelijk is, want op diverse terreinen zijn er magere zesjes en soms onvoldoendes.

In het laatste deel van het boekje analyseert De Vries de financiële crisis van de afgelopen zomer en de honger­staking van premier Mike Eman en komt hij tot een afsluitende conclusie en een eindoordeel. Dat eindoordeel houdt in dat er een vorm van nieuwe kolonisatie is ontstaan, nu niet van Nederland jegens Aruba, maar van de Arubaanse elite jegens de bevolking van Aruba. Het lijkt een originele vondst om aldus de nogal grote afstand tussen bestuur en bevolking te kunnen verklaren, alsmede de al jaren bestaande klacht dat er veel te weinig kritisch vermogen is in de Arubaanse samenleving. De kwalificatie van De Vries is echter flinterdun en nauwelijks overtuigend.

Het probleem is veel ingewikkelder. De Vries, die voor zijn komst drie jaar geleden niet wist dat Oranjestad de hoofdstad van Aruba was, had zich bescheidener moeten opstellen en zich beter moeten verdiepen in de Arubaanse problematiek. Zo wordt in zijn analyse geen enkele aandacht besteed aan het feit dat het Arubaanse stelsel van openbaar bestuur vrijwel over de gehele linie een ‘legal transplant’ is dat vanuit Europa op Aruba is geplakt. In de Caribische setting wordt gewerkt met regels en instituties die hun oorsprong elders hebben. In het verkeer tussen de Caribische rijksdelen en Nederland wordt dit ‘legal transplant’ steeds opnieuw gevuld en aangepast, terwijl er veel te weinig voeding komt vanuit de Arubaanse samenleving. ‘Legal transplants’ leiden tot vergaande vormen van rechtsvervreemding. Dat verklaart dan ook in belangrijke mate waarom  het openbaar bestuur in Aruba op een zo grote afstand staat van de Arubaanse burgers.

In de analyse van De Vries komen deze elementen niet voor en wordt ernstige zorg uitgesproken over het wantrouwen van de burger in de overheid op basis van een internetenquête onder 800 inwoners en de conclusie getrokken dat de burgers worden gekoloniseerd door hun eigen bestuurlijke elite. Michiel de Vries heeft wel de goede klok horen luiden, maar uiteindelijk de klepel niet kunnen vinden en dan lijkt het wat minder gepast om anderen met allerlei verwijten om de oren te slaan. De conclusie dat de kolonisatie van Nederland niet meer bestaat en is vervangen door een interne kolonisatie is in vrijwel geen enkel opzicht staande te houden. Het punt is juist dat door de ‘legal transplants’ de Arubaanse bestuurlijke elite wordt gekoloniseerd door Europees-Nederlandse referentiekaders en vooral daarom zich te weinig oriënteert op de Arubaanse samenleving.