Fuerza de mercado

De focus op marktwerking en verzelfstandiging heeft ertoe geleid dat de politiek de belangen van de burger uit het oog verloren is. En het werkt, aldus Tjeenk Willink ook andersom: Nederlanders die door de overheid vooral als consument worden aangesproken, zullen zich nooit meer als een burger gaan gedragen.

Als voorbeeld van te ver doorgeschoten marktwerking noemde de staatsraad het streekvervoer. Ook daar ondermijnt bij uitstek de vermarkting van de publieke sector de publieke belangen. Het voorbeeld is wat mij betreft op zijn minst ongelukkig gekozen. Volgens mij is het streekvervoer niet in de problemen gekomen door te veel marktwerking, maar juist door te weinig.

Om die stelling te onderbouwen, moeten we wel even een eindje van huis, naar een willekeurige middelgrote stad in Latijns-Amerika. Het openbaar vervoer is daar, al sinds jaar en dag, volledig geprivatiseerd. Wie op het busstation van pak-‘m-beet Buenos Aires een enkeltje naar het achthonderd kilometer westelijker gelegen Mendoza wenst te kopen, heeft de keus uit wel zeven verschillende busondernemingen, de een met een nog veelbelovender naam en imponerender logo dan de ander: Nueva Chevallier, Cata Internacional, Andesmar, Viajes Sendas, Flecha Bus, El Rapido Argentino en El Mendocino, ze brengen je allemaal – langs nagenoeg dezelfde route – van BA naar M.

Maar daarmee zijn we er nog niet, want alles heeft natuurlijk zijn prijs. Het goedkoopste kaartje kost, bij De Snelle Argentijn, omgerekend ongeveer 28 euro. Da’s voor die afstand natuurlijk een schijntje, maar dan rijd je wel in een opgewaardeerde streekbus (met airco, dat dan nog wel) die er zeventien uur over doet en waarbij je zeker delen van de reis de bus moet delen met kippen, geiten en andere levende have.

Aan de andere kant van het spectrum heb je echter de mogelijkheid te kiezen voor de meest luxueuze aller touringcars: de zogenaamde “cama suite” van bijvoorbeeld de firma Twee Uitstapjes. Deze bus biedt first class comfort: volledig uitklapbare stoelen, stewardessen aan boord, maaltijdservice en gratis borrelnootjes bij het aperitief. Oké, je bent ook direct zo’n 50 euro kwijt, maar daarvoor ben je dan ook wel snel – in twaalf uur – aan  de andere kant van het land.

In heel Argentinië komt er, net als in de andere landen van het continent, geen overheid aan te pas om het openbaar vervoer te reguleren. Anders dan in Nederland kennen ze in Argentinië niet het systeem dat een transportonderneming gedurende een groot aantal jaren het monopolie in een bepaald vervoersgebied wordt gegund. En dus zullen Argentijnse busondernemingen het zich niet permitteren om – zoals de vervoerder in mijn regio – afgeschreven stadsbussen in te zetten op langeafstandslijnen. Immers, een volgende keer stapt de klant gewoon op bij de concurrent.  En die kans zouden al die gebruikers van het openbaar vervoer in Nederland ook eens een keer geboden moeten worden geworden. Mas fuerza de mercado, por favor!

Ad Burger