Forse toename wethouders blijft (nog) uit

Tot op heden is er geen forse toename te zien in het aantal wethouders dat is benoemd of een dezer dagen wordt geïnstalleerd. Slechts in twaalf van de 73 gemeenten waar de colleges rond zijn of op het punt van installatie staan, wordt de komende raadsperiode met meer bestuurders gewerkt. In twaalf gemeenten zijn minder wethouders benoemd. De overige gemeenten behouden hetzelfde aantal wethouders. Dat blijkt uit inventarisatie van Binnenlands Bestuur.

Bredere coalities

Een van de gevolgen van de versplintering van het politieke landschap zou een toename van het aantal wethouders zijn, zo was de verwachting na de raadsverkiezingen van maart. Er moeten immers bredere coalities worden gevormd om een raadsmeerderheid te bereiken, en vaak wil iedere coalitiepartij een eigen wethouder afvaardigen. Verbreding van de coalitie is inderdaad de voornaamste reden om met meer wethouders aan de slag te gaan, zo blijkt uit de inventarisatie. Ook de groeiende werklast is reden om meer wethouders te benoemen dan in de periode 2014-2018. In een aantal gemeenten met breder samengestelde colleges vaardigen overigens niet alle partijen een wethouder af.

Versplinterd

In Heumen komt er een wethouder bij; als gevolg van een brede(re) samenstelling van de coalitie dan in de vorige raadsperiode. De gemeente wordt binnenkort door vier wethouders bestuurd. De gemeente is met zes fracties meer versplinterd dan vier jaar geleden, toen de raad vier fracties telde. Om het werk beter behapbaar te maken krijgt Neder-Betuwe vier wethouder in plaats van drie, zo laat een woordvoerder van de gemeente weten. Ook De Ronde Venen krijgt een extra wethouder. ‘In verband met de bredere samenstelling van het college, maar ook vanwege de werklast en het feit dat we op een andere manier gaan werken’, laat griffier Martin de Graaf weten. Die andere manier van werken houdt onder meer in dat er meer ‘naar buiten’ wordt gegaan en dat bewoners meer bij het reilen en zeilen van de gemeente worden betrokken.

Bredere coalitie

Vanwege de verbreding van de coalitie zijn in Pekela drie wethouders benoemd; een meer dan in de periode 2014-2018. Vanwege enkele grote opgaven (zoals de Omgevingswet en de transformatie van het sociaal domein) krijgt Langedijk vier wethouders, één meer dan in 2014-2018. Het is tevens een breed samengesteld college, waar een van de vijf coalitiepartijen, de ChristenUnie, er vanaf ziet een wethouder te leveren. In Gemert-Bakel gaan vier (vrouwelijke) wethouders aan de slag. In de vorige periode waren er ook vier wethouders, maar drie daarvan werkten er drie parttime. ‘Regionaal zien we forse uitdagingen, op het gebied van onder meer economie, bereikbaarheid en toerisme. Daar moet je echt energie in steken’, stelt Inge van Dijk, beoogd CDA-wethouder voor economie en sport. ‘Ook willen we het bestuur toegankelijk maken, en niet als het ware alleen in het gemeentehuis zitten om beleidsstukken te accorderen. Het college moet dus vlieguren maken en met de voeten in de klei staan. Dat vraagt meer inzetbaarheid van wethouders.’ In Opmeer is weliswaar een bredere coalitie tot stand gekomen (van vier partijen), maar het aantal wethouders blijft met drie gelijk. De VVD heeft er vanaf gezien een wethouder af te vaardigen.

Parttimers

In Wageningen, Tynaarlo, Montferland, Heumen, Neder-Betuwe, De Ronde Venen, Roosendaal en Nijmegen gaan weliswaar getalsmatig meer wethouders besturen, maar daar zit een aantal parttimers bij. Per saldo stijgt het aantal ‘wethouders-fte’ nauwelijks. In Tynaarlo gaan vijf wethouders aan de slag, waarvan er een parttime werkt. In de vorige periode telde de gemeente vier wethouders. Ook in Wageningen komt er weliswaar (getalsmatig) een wethouder bij, maar daar gaan er twee voor 0,8 fte aan de slag. Per saldo komt er 0,6 wethouder bij ten opzichte van de vorige periode. In Montferland stijgt het wethouders-fte van 3,6 naar 4,3 en in Roosendaal gaat het aantal fte van de wethouders van 4,5 naar 5. Nijmegen gaat getalsmatig van zes naar zeven wethouders, maar het aantal fte stijgt met maar slechts 0,2 fte. Bovendien zwaait een van de wethouders op 1 november 2020 af. Zijn taken worden dan door een ‘zittende’ wethouder overgenomen.

Coalitieonderhandelingen

De geïnventariseerde gemeenten zijn over het algemeen wat kleinere gemeenten. Op een enkele uitzondering na zitten er geen steden bij. De (verdergaande) versplintering in de 73 onderzochte gemeenten valt mee. Grosso modo zijn er na de verkiezingen niet veel meer fracties in de raad bijgekomen dan in de periode 2014-2018. Het beeld kan dus nog kantelen als alle gemeenten hun colleges rond hebben. Het is aannemelijk dat coalitieonderhandelingen langer duren als er meer partijen nodig zijn om tot een meerderheidscoalitie te komen. En bredere coalities kunnen leiden tot meer wethouders.

De inventarisatie van gevormde coalities is op 6 mei afgerond. Nog niet in alle 73 gemeenten zijn de wethouders al geïnstalleerd; de beoogde wethouders zijn er al wel bekend gemaakt.

Is er in uw gemeente een nieuw college gevormd? Laat het ons weten via info@binnenlandsbestuur.nl