Formatie Zeeland loopt uit, onderhandelingen Utrecht geklapt

Toch geen rustige vakantie in het Zeeuwse provinciehuis. De BBB hoopte daar voor de meivakantie uitgepraat te zijn met VVD, SGP en CDA, maar de onderhandelingen duren langer dan verwacht. De Zeeuwen kunnen nog steeds de eersten zijn in de formatierace, want ook in andere provincies is het einde nog niet in zicht. In Drenthe en Friesland spreken BBB en PvdA voorzichtig de hoop uit om voor de zomer een college op het ‘bordes’ te hebben. Groningen heeft zelfs al een complete ploeg gedeputeerden klaarstaan. Utrecht mag weer naar de tekentafel, want BBB en GroenLinks gaan niet samen verder. In Overijssel richten BBB en GroenLinks zich juist op een coalitieakkoord, liefst nog voor het zomerreces.

Drenthe: hoop op zomercollege

In Drenthe zijn BBB, VVD, CDA en PvdA in gesprek onder leiding van formateurs Johan Baltes (VVD) en Roelie Goettsch (PvdA). Baltes en Goettsch hebben korte lijntjes met de Drentse politiek. Baltes was van 2007 tot 2019 Statenlid en voerde dit jaar nog Twittercampagne voor de Drentse VVD. Goettsch was van 2015 tot 2019 Statenlid en is momenteel bestuursvoorzitter van de Drentse PvdA. De keuze om geen formateurs ‘op afstand’ in te zetten, is een bewuste. ‘Kennis van het Drentse speelveld’ is volgens BBB-fractievoorzitter Gert-Jan Schuinder belangrijk. Daarnaast kunnen de Drentse formateurs ‘snel inspringen’ en zijn ze ‘flexibel inzetbaar’, wat voor verkenner Astrid Nienhuis uit het verre Noord-Hollandse Heemstede wat lastiger was. Komende week vergaderen Provinciale Staten over het formatieproces. Wat Schuinder betreft staat er aan het begin van de zomer een nieuw college op het bordes. Zijn streefdatum voor het coalitieakkoord is 1 juli 2023.

Flevoland: kritische CU-jongeren

Na moeilijke voorbesprekingen, onderhandelen BBB, VVD, ChristenUnie, SGP en PVV in Flevoland over collegevorming. Het levert de ChristenUnie forse kritiek op, met name vanuit haar eigen landelijke jongerenbeweging PerspectieF. De jongeren willen in gesprek met de Flevolandse CU-fractievoorzitter Harold Hofstra. Het PerspectieF-bestuur liet Hofstra weten ‘met enige schrik’ te hebben gehoord van de formatieplannen met de PVV. Het bestuur nodigde Hofstra uit om in een podcast in gesprek te gaan. Tevergeefs, tot nu toe: volgens bestuurslid Bart Bolhuis laat de Flevolandse ChristenUnie ‘amper iets van zich horen’ en is zij ‘totaal niet transparant’.

Friesland: mogelijk klaar in juni

In Friesland zijn BBB, PvdA, CDA en ChristenUnie al bijna een maand aan het formeren onder leiding van Oebele Brouwer (partijloos). Dat PvdA-fractievoorzitter Edou Hamstra ‘2030’ wil loslaten als stikstofdeadline, zorgde in de landelijke politiek voor wat consternatie. In de Friese formatie heeft het loslaten van ‘2030’ juist geen strubbelingen opgeleverd. Voor BBB en CDA was het jaartal in Friesland nooit ‘heilig’. Ook de ChristenUnie maakte van ‘2030’ geen breekpunt. Dat betekent dat de ambitie van Hamstra om eind juni een nieuw college te hebben, wellicht gehaald wordt.

Gelderland: ‘conservatief-christelijk’ formeren

Gelderland ging vorige week de formatiefase in, met BBB, CDA, VVD, SGP en ChristenUnie. Het leidde tot scherpe kritiek van PvdA en GroenLinks, de derde en vierde partij van Gelderland. Zij willen geen ‘conservatief-christelijke coalitie’, maar een coalitie van de vijf grootste partijen. Daarvoor zouden SGP en ChristenUnie plaats moeten maken voor PvdA en GroenLinks. Voorlopig lijkt dat niet te gebeuren, en formeert Ank Bijleveld (CDA) verder zonder de linkse partijen.

Groningen: gedeputeerden staan klaar

De formatie is onder leiding van Ard van der Tuuk (PvdA) nog maar net van start, maar de contouren van het college staan. BBB, PvdA, ChristenUnie en Groninger Belang onderhandelen nog over de inhoud van het akkoord, maar het is inmiddels duidelijk wie er in het college zouden moeten zitten volgens de partijen. Naast ex-VVD-raadslid Henk Emmens en ‘gascriticus’ Susan Top (BBB) gaat het om de ervaren gedeputeerden Tjeerd van Dekken (PvdA) en Johan Hamster (ChristenUnie) en de huidige fractievoorzitter van Groninger Belang, Bram Schmaal.

Limburg: aandachtspunten samenleving ophalen

In het Limburgse gouvernement werken informateurs Jan Schrijen (partijloos) en Petra Dassen-Housen (CDA) de komende tijd niet achter gesloten deuren. De deuren staan tijdens speciale ‘inspiratieavonden’ op 10 en 12 mei zelfs wagenwijd open. De informateurs willen daarmee ‘aandachtspunten vanuit de Limburgse samenleving ophalen’. Geïnteresseerden mogen allemaal één aandachtspunt aanleveren, over één van de vier door de informateurs aangegeven brede thema’s. Bijvoorbeeld over ‘provinciaal bestuur en rol in de samenleving’, of ‘ruimte, landelijk gebied, mobiliteit en energie’. De avonden zijn, zo laten de informateurs uitdrukkelijk weten, niet bedoeld om in debat te gaan.

Noord-Brabant: inspirerende burgermanifesten

Ook in Noord-Brabant is de burger aan zet. Formateur Pieter Verhoeve (SGP) liet in een vrolijk filmpje weten dat BBB, VVD, PvdA en GroenLinks ondanks ‘pijnpunten’ elkaar ‘zien staan’. Volgende week organiseert hij in de Brabantse Staten een open dag over de formatie. Daarbij is volgens Verhoeve iedereen welkom, maar zeker degenen die al manifesten, ideeën of andere suggesties hebben ingestuurd. Zij kunnen deze dan ‘toelichten’ en de onderhandelaars ‘inspireren’. Tot nu toe zijn er 65 manifesten, adviezen en pleidooien ingestuurd. Onder meer Extinction Rebellion, werkgeversorganisatie VNO-NCW en verschillende politieke jongerenorganisaties lieten de formateur al weten welke kant Brabant volgens hen op moet.

Noord-Holland: onderhandelen, onderhandelen, onderhandelen

In Noord-Holland is het al enkele weken stil. BBB, VVD, PvdA en GroenLinks praten nog steeds onder leiding van Ankie Broekers-Knol (VVD) en Bernt Schneiders (PvdA) over een nieuw college.

Overijssel: optimistisch doorformeren

Na lang praten kwam in Overijssel als laatste een mogelijke combinatie van collegepartijen uit de bus. BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP praten door met oud-verkenner Wout Wagenmans (Gemeentenbelangen Raalte) als eerste formateur. Ingrid Geveke (partijloos, oud-gemeentesecretaris Zwolle) is deze week benoemd als tweede formateur. Net nadat donderdagmiddag in Utrecht de onderhandelingen tussen BBB en GroenLinks klapten, lieten de Overijsselse formateurs in een brief weten dat de onderhandelende partijen in hún provincie wel ‘een goede basis en een gedeeld vertrouwen’ zien. De formatie gaat nu verder richting een coalitieakkoord op hoofdlijnen. Het liefst nog voor het zomerreces, daar zetten de formateurs zich ‘vol enthousiasme’ voor in.

Utrecht: onderhandelingen mislukt

Na een woelige start, waarin de formatie herhaaldelijk ‘op slot’ zat, was het even stil in Utrecht. Maar dat bleek donderdag een stilte voor de storm. De twee grootste partijen, BBB en GroenLinks, kunnen in Utrecht niet door één deur. GroenLinks-fractievoorzitter Huib van Essen ziet volgens BBB ‘onoverkomelijke verschillen’, onder meer over de bouw van windmolens. Volgens Van Essen zelf liggen de partijen op ‘cruciale onderwerpen’ te ver uit elkaar. Hij vindt het stuklopen van de onderhandelingen ‘pijnlijk’, maar wil niet dat GroenLinks en BBB ‘om elkaar heen blijven draaien’. De ‘inhoudelijke gespreksnotities’ waaraan de twee partijen in opdracht van informateur Anne Lize van der Stoel (VVD) werkten, kunnen voorlopig dus weer de dossierkast in. Het mislukken van de onderhandelingen tussen de twee grootste partijen betekent dat het vormen van een meerderheidscoalitie in de versplinterde Utrechtse Staten nog wel eens heel lastig kan worden.

Zeeland: meivakantie niet gehaald

BBB, SGP, CDA en VVD zitten inmiddels al een maand aan tafel met formateur Gerard Rabelink (partijloos). BBB-fractievoorzitter Kees Hanse hoopte eerder op een akkoord vóór de meivakantie, maar dat is niet gelukt. Het is al wel duidelijk welke gedeputeerden dat akkoord, als het er komt, namens BBB gaan uitvoeren. Daarvoor staan akkerbouwer Arno Vael en bedrijfs- en organisatieadviseur Wilfried Nielen aan de lat.

Zuid-Holland: stilte tot 15 mei

Zoals verwacht, geen nieuws uit Zuid-Holland. Informateur Arie Slob doet tot zijn verslag rond 15 mei geen mededelingen over de vooruitgang van zijn gesprekken met BBB, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA.