Ex-wethouder moet zichzelf opnieuw uitvinden

Op tijd nadenken over nieuwe carrière

Uit onderzoek van de wethoudersvereniging (november 2017) blijkt dat maar liefst twee derde van de huidige wethouders zijn of haar toekomst rooskleurig inziet. Dat is optimistisch, maar de feiten wijzen uit dat deze verwachting niet realistisch is. Zo blijkt uit een enquête uit 2016 dat 70 procent van de gemeentesecretarissen in elk geval geen rol voor een ex-wethouder ziet in hun organisatie. Er zijn vooral sterke twijfels over het vermogen de bestuurdersrol los te laten en de nieuwe bestuurder niet voor de voeten te gaan lopen. Ook de leeftijd vormt een obstakel, gemiddeld is een wethouder in Nederland 55 jaar.

Menig ex-bestuurder zal zijn best moeten gaan doen om aan de bak te komen. Al was het alleen maar omdat de voorwaarden voor wachtgeld veel strenger zijn geworden. Jezelf opnieuw bewijzen op de arbeidsmarkt, dat valt de meesten wel even rauw op hun dak.

‘Je zou het misschien niet verwachten, maar de meeste wethouders zijn écht niet voorbereid op hun gedwongen vertrek’, zegt Hans Boer, loopbaancoach voor ex-bestuurders bij Van Ede en Partners. ‘En dat is best opmerkelijk, want verkiezingen zie je van verre al aankomen. Ervaring wijst uit dat ongeveer de helft van de wethouders dan het veld moet ruimen. Dus is de kans bijna fifty-fifty dat je tegelijk met zevenhonderd ambtgenoten op straat staat’, waarschuwt hij. ‘En als je hier van tevoren geen rekening mee hebt gehouden, dan heb je een probleem’.

Volgens Boer is de verklaring dat wethouders pas gaan nadenken over een nieuwe carrière als hun wethouderschap officieel is afgelopen. ‘Ze hebben nu nog een drukke baan, ze zijn gedreven en ze blijven tot het einde in het zadel’.

Wethouders hebben per definitie een heel groot netwerk, in alle delen van de samenleving. Via-via is toch zo weer een nieuwe job geregeld, zullen ex-bestuurders vaak denken. Maar blindelings vertrouwen op je contacten is heel vaak minder succesvol dan gehoopt. ‘Vergeet niet dat je als wethouder inderdaad ontzettend veel mensen kent’, zegt Boer, ‘maar die ken je in je functie als wethouder. Ben je géén wethouder meer dan is een heel groot gedeelte van dat netwerk niet meer bruikbaar.’

Zelfinzicht
Ook voormalig wethouder Corine Sluiter (63) was voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 te optimistisch over haar post. ‘Het idee dat je misschien moet vertrekken landt gewoonweg nog niet, zo kort voor de verkiezingen. Als je zelf nog graag door wilt dan heb je toch het idee dat je misschien toch nog door kan’, glimlacht ze. ‘Met je verstand weet je dat het einde van je wethouderschap er mogelijk aan zit te komen. Maar je wilt je er eigenlijk niet mee bezighouden’.

Vóór het verkiezingsjaar 2014 maakte ze bijna twee periodes vol als wethouder bij de gemeente Oude IJsselstreek. Die politieke carrière begon ooit als fractie-assistent en eindigde via het fractievoorzitterschap dus in het college. In 2014 kwam de VVD echter niet meer terug in het college – het einde voor Corine Sluiter als wethouder.

Gelijktijdig met een leger van honderden ambtsgenoten moest de ex-wethouder op zoek naar een nieuwe carrière. In de praktijk betekende dat eerst zichzelf opnieuw uitvinden. En vervolgens tientallen keren solliciteren, twee jaar lang. Ze merkte al snel dat potentiële werkgevers niet erg onder de indruk zijn van een wethoudersfunctie op je cv.

‘Vooral bij mijn sollicitaties bij raden van toezicht merkte ik dat mijn achtergrond als wethouder beslist geen voordeel was. Telkens zochten ze iemand met een eigen specialisme. Ik begrijp dat nog steeds niet’, verzucht ze. ‘Die specialisten heb je als het goed is in je Raad van Bestuur. Of ze zitten in je management. Volgens mij heb je in zo’n raad juist iemand nodig die kan besturen en een over-all-blik heeft.’

Kracht en zwakte
En daar dient zich zowel de kracht als de zwakte aan van een lokaal bestuurder; van alle markten thuis maar niet één specifiek gebied waarop je gespecialiseerd bent. Uiteindelijk is haar nieuwe carrière wederom voor de publieke zaak, maar nu als lid van drie gemeentelijke rekenkamers, waaronder die van de gemeente Tiel. ‘Ik heb gewoon moeten solliciteren’, benadrukt Sluiter, ‘maar ik kende het werk nog goed uit de tijd dat ik in de raad zat en lid was van de rekenkamercommissie.’

Toch heeft het nog twee jaar geduurd voordat ze weer aan de slag kon. Ze adviseert de huidige wethouders dan ook om eerder en vooral ook strategischer na te denken over hun loopbaan. ‘Je moet op het moment dat je het wethouderschap aanvaardt al weten; dit is tijdelijk, dit doe je slechts een poosje’.

Behalve een carrièreplan is ook persoonlijke ontwikkeling en zelfinzicht voor op de schopstoel verkerende wethouders geen overbodige luxe. ‘Je moet eerst loskomen van de politieke functie en teruggaan naar wie je zelf bent’, is haar overtuiging. ‘Ik moest eerst beseffen dat ik niet mijn werk of mijn functie was. Vervolgens krijg je vanzelf weer de ruimte om andere paden te bewandelen. Het is een proces waarin je hard moet werken, ook aan jezelf. En dan kom je vanzelf nieuwe mogelijk heden tegen, misschien wel kansen die je nooit had verwacht’.

6 tips voor kersverse ex-wethouders 
1. Neem echt afscheid. Voor een potentiële werkgever ben je als professional meer waard dan als ‘voormalig wethouder’
2. Ken je kansen. Baankansen van ex-wethouders zijn niet slechter maar ook niet beter dan die van vergelijkbare groepen op de arbeidsmarkt
3. Maak je zichtbaar. Wanneer je weet dat je na de verkiezingen (hoogstwaarschijnlijk) niet terugkeert kun je gaan netwerken. Niet om meteen aan de bak te komen maar om te laten weten dat je openstaat voor een nieuwe werkkring
4. Wat heb je in huis aan kennis en ervaring? Het besturen van een complexe organisatie als een gemeente of een stad is een waardevolle ervaring. Onderhandelen, communiceren, coachen en overtuigen zijn leidinggevende kwaliteiten waar tal van organisaties om staan te springen
5. Zorg voor een toegankelijk cv. Cv’s van ex-wethouders bestaan vaak uit een opsomming van portefeuilles waarvoor ze verantwoordelijk waren, deelname aan adviesorganen en beleidscommissies en partijpolitieke nevenfuncties. De benodigde competenties hiervoor zijn niet voor iedereen duidelijk. Vermeld liever concrete projecten en behaalde resultaten
6. Netwerken. Maak niet de denkfout dat je veel tijd moet besteden aan het bijvijlen van je cv of je LinkedIn-profiel. Je volgende baan vind je niet van achter je pc maar door je actief te bewegen op de arbeidsmarkt. De belangrijkste vaardigheid die je daarvoor nodig hebt, is het vermogen om effectieve netwerkgesprekken te voeren

*Door Hans Boer van Van Ede en Partners