Brussel bereidt zich voor op vogelgriep-pandemie

De Europese Commissie werkt hard aan het pareren van gezondheidsdreigingen van de toekomst. Maar onduidelijk blijft of Brussel daarbij ook zover wil gaan in crisissituaties desnoods de regie over te nemen van de lidstaten.

Tegenmaatregelen

‘We moeten klaar staan voor het geval dat vogelgriep over slaat op mensen’, zegt Laurent Muschel, waarnemend directeur-generaal van DG HERA, de Europese Autoriteit voor paraatheid en respons. Daarom, zo legt hij uit, onderzoekt zijn organisatie medische dreigingen – als ze zich voordoen – die nopen tot tegenmaatregelen. Daarbij mag onder andere worden gedacht aan de verspreiding van medische hulpmiddelen of vaccins.

Lockdowns

Gezamenlijke inkoop van medicijnen of vaccins is volgens de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls de belangrijkste Europese competentie als het gaat om gezondheidszorg. Een Europese rol in het nemen van lokale crisismaatregelen ziet hij namelijk minder zitten, zei hij eerder dit jaar tegen Binnenlands Bestuur. Bruls was in coronatijd voorzitter van het Veiligheidsberaad, het overlegorgaan van de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s. Hij reageerde desgevraagd op het standpunt van het Europees Parlement dat toen wel pleitte voor een grotere Europese rol in de noodmaatregelen, zoals lockdowns. Dat zou kunnen voorkomen dat we bij een volgende pandemie massaal in Antwerpen gaan shoppen als hier de winkels dicht zijn of andersom, zei Europarlementariër Kathleen Van Brempt afgelopen zomer.

Complex

Binnen de Europese Commissie valt te beluisteren dat dat wel erg ingewikkeld is. Want lidstaten gaan bij een crisis, bij voorbeeld tijdens een pandemie, krachtens de Europese verdragen over hun eigen grenzen en het al dan niet sluiten daarvan. Het onderwerp beleid, waaronder coördinatie op de grenzen en maatregelen, blijft in Brussel vooralsnog in nevelen gehuld. Desgevraagd wordt gesteld dat het ‘complex’ is en dat het bij ‘verschillende’ eurocommissarissen ligt. Laurent Muschel vindt evenwel dat het sluiten van de grenzen niet werkt. Dat stopt wel mensen, maar geen virus. Dat hebben we gezien toen tijdens de pandemie nieuwe varianten naar Europa kwamen, aldus de waarnemend directeur-generaal van DG HERA.

Waakzaamheid

Intussen hoeft een nieuwe pandemie niet ver weg te zijn, zegt Muschel. ‘Een dreiging van vogelgriep is geen sprookje’, zegt hij. De Wereldgezondheidsorganisatie draagt de boodschap uit dat besmetting van mensen zeldzaam is en besmetting van mens tot mens ook. Toch is het wel zaak dat Europa zich voorbereidt, meent Muschel. ‘Het risico op vogelgriep voor mensen is aardig groot. We zijn een paar mutaties verwijderd totdat het van mens tot mens kan worden overgedragen. Ik wil mensen niet bang maken, maar het is een van de grootste dreigingen.’ De Europese Unie heeft de contracten voor-onderhandeld voor het geval er een grote vogelgriepuitbraak is. Ook koopt de Europese Unie vaccins in voor medewerkers in de pluimveeindustrie die risico lopen. Als vier lidstaten het willen, doet HERA de onderhandelingen voor medicijnen of vaccins, voor rekening van het nationaal budget van de lidstaten.

Nieuwe medicijnen

Er is ook nog een andere tak van sport waarmee Hera zich bezighoudt. Dat is de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Volgens Muschel zien experts dat mensen steeds meer resistent raken tegen antibiotica. Die experts verwachten dat in 2050 meer mensen overlijden door die resistentie tegen antibiotica dan door kanker. Daarbij komt dat de huidige antibiotica ook al veertig jaar oud zijn. Dat betekent dat de ontwikkeling van nieuwe medicijnen nodig is. Dus steunt de EU die ontwikkeling bijvoorbeeld via het Erasmus MC in Rotterdam. Fabrikanten beginnen daar niet aan, omdat ze er nog geen markt voor hebben. ‘De medicijnindustrie investeert vooral marktgedreven. Dus moet de overheid het voortouw nemen op het terrein van antibiotica,’ vindt hij.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 23 van deze week. (inlog)