‘Burgemeester hoeft boerkaverbod niet te handhaven’

Femke Halsema mag zelf geen boerka dragen in publieke ruimtes als het boerkaverbod van kracht is geworden. Wel mag ze als burgemeester afwijken van handhaving van het boerkaverbod, want als bestuurder is ze niet verplicht om dat uit te voeren, constateert Gert-Jan Leenknegt, universitair hoofddocent staatsrecht aan Tilburg University.

‘De wet creëert geen gebonden bevoegdheid voor de burgemeester om boerkadraagsters door politiemensen uit de bus te laten halen en te bestraffen’, schreef u met promovendus constitutioneel recht Eva van Vugt in het Parool. Betekent dit dat een burgemeester het verbod dus mag negeren?
‘Dat staat er niet. Er is een verplichting voor burgers, niet voor het bestuur, behalve de beginselplicht tot handhaving. De burgemeester is niet verplicht de politie erop af te sturen. Het boerkaverbod zegt: draag die kledij niet. Natuurlijk sanctioneert het bestuur overtredingen, maar daarop kan het bestuur eigen beleid maken en prioriteiten stellen. Niet willekeurig, niet lukraak, je moet er wel beleid op maken en dat moet consistent zijn, maar de wet verplicht het bestuur niet om elke wetsovertreding te sanctioneren.’

Wetten moeten niet altijd en overal worden gehandhaafd, zegt u. In hoeverre speelt bijvoorbeeld het handhavingstekort in de hoofdstad een rol?
‘Als je leest waar de politie en handhavers in Amsterdam het op dit moment druk mee hebben, dan is het de drukte in de stad. Die handhaving is prioriteit en dan blijven veel andere dingen liggen. Je kunt daar met de politie afspraken over maken.’

Uniforme toepassing van landelijke geldende wetgeving is bovendien onrealistisch, gelet op de verschillen tussen stedelijke en niet-stedelijke samenlevingen, schrijft u ook. Is dat uw mening en waarom is het onrealistisch?
‘Dit is een thema wat we landelijk aan het vergeten zijn. Er is een steeds groter verschil tussen stedelijke en niet-stedelijke samenlevingen. Politici vergeten dat, vind ik. Een stedelijke samenleving is iets anders en dat verschil groeit, ook door technologie. Dat kun je niet negeren door landelijke regels vast te stellen. Daar zullen politici veel vaker mee geconfronteerd worden. Steden volgen hun eigen regels in plaats van de landelijke regels. Die regels kunnen niet in heel Nederland hetzelfde zijn. Die spanningen worden groter. De realiteit is dat belangrijke maatschappelijke problemen steeds vaker worden aangepakt door stedelijke besturen, niet door de landelijke politiek. Een jaar geleden had je het sisverbod in een aantal steden. Dat speelt in de stad en pakken ze daar aan. Er is een ander type problemen en een andere manier van handhaven. Landelijke politici moeten erkennen dat dit zo is.’

Er zou meer rekening moeten worden gehouden met verschillende maatschappelijke contexten.
U noemt het boerkaverbod ook prematuur en ongepast. Precies wat landelijke politici zeiden over de uitspraak van Halsema. Waarom?
‘Blijkbaar is die wet aangenomen en dan moet er nu nog overleg met bestuurders op lokaal niveau plaatsvinden over handhaving? Dat doe je toch voordat je die wet maakt. Het is gek dat je dat niet eerder doet. Prematuur dus. En ongepast is het in de zin dat er helemaal geen groot openbare ordeprobleem wordt geadresseerd, terwijl je er wel allerlei bevolkingsgroepen mee raakt.’