Waarom Nederland functioneert

De formatie van Rutte III duurde met 225 dagen ongekend lang. En ook de huidige kost veel tijd. Toch zijn er weinig zorgen dat het land niet functioneert. Het werk van de decentrale besturen is daarvan één van de redenen. Een ode.

Het decentrale overheidsbestuur, allereerst gemeenten, provincies en waterschappen, is een fascinerende bestuurslaag. Politici en ambtenaren zitten er dicht op de samenleving, zijn onderdeel van een belangrijke brugfunctie tussen nationale en lokale overheid of houden zich bezig met het onderwerp wat in de huidige klimaatcrisis alleen maar aan belang toeneemt.

Een belangrijke positie van de decentrale besturen is de korte afstand tot inwoners. De impact van nieuw decentraal of landelijk beleid wordt er direct gevoeld, van een lokale sportnota tot landelijk immigratiebeleid. Decentrale ambtenaren spelen daar op in. Ze proberen met hun werk zo goed mogelijk aan de wensen van de samenleving tegemoet te komen.

En ook het werk van de decentrale politici verdient waardering. Van politici wordt vaak gezegd dat het een aparte klasse is, een elite. Maar als er ergens politici zijn te vinden die het meest op ‘gewone mensen’ lijken, dan is het in gemeente en regio. Decentrale volksvertegenwoordigers zijn voor het grootste deel van hun professionele werkweek geen politicus. Het is een nevenfunctie die ze, met vallen en opstaan, zo goed mogelijk proberen uit te oefenen. Ze lezen stukken, overleggen over het publiek belang en onderhouden contacten met inwoners. Het zijn van decentraal politicus kost veel avonden en gaat doorgaans ten koste van henzelf, hun hobby’s en hun gezin.

Veel waardering en respect voor al die mensen die zich zo voor het decentraal bestuur inzetten. Ze staan niet aan de zijlijn, maar proberen daadwerkelijk iets te betekenen voor de samenleving. En dat kunnen er meer worden. Zo is de drempel voor het worden van decentraal politicus laag. Veel politieke partijen zoeken naar nieuwe aanwas. Dus aan een ieder die nog niet decentraal actief is: Waar wacht u nog op? En als u niet geïnteresseerd bent in politiek of geen lid bent van een politieke partij: nog beter. Immers, meer dan 97 procent van de Nederlanders is geen lid van een politieke partij, 70 procent beschouwt zichzelf niet als een aanhanger van een politieke partij en bijna 40 procent is nauwelijks of niet geïnteresseerd in politiek. Hoe minder u dus bij de politiek betrokken bent, hoe meer u juist voor die groepen iets kunt betekenen. De conclusie lijkt me dus simpel: word actief voor gemeente, provincie of waterschap!

Delen van deze column zijn gebaseerd op teksten uit het boek ‘Lokale Democratie Doorgelicht. Het functioneren van een onbegrepen bestuur’ van Julien van Ostaaijen (2022).