‘Een correcte overheid begint bij jezelf’

Sinds vorig jaar is Sahin (30) voorzitter van de commissie die bewaarschriften van burgers op besluiten van de gemeenteraad toetst. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 belandde ze als nieuweling in de Amsterdamse raad. Een paar weken later werd ze voorgedragen als voorzitter van de bezwaaradviescommissie.

Sahin, die in het dagelijkse leven advocate is, zei ‘ja’ omdat ze dacht dat de commissie ook uit externe deskundigen zou bestaan. ‘Ik had de verordening van de bezwaaradviescommissie niet ingezien. Ik vermoedde dat de commissie zou oordelen over bezwaren op besluiten van het college in plaats van die van de raad zelf. Het leek mij dus logisch dat de commissie onafhankelijk zou zijn. Bij nader inzien bleek dat niet het geval.’

In Amsterdam bestaat de bezwaaradviescommissie uit twee onderdelen: een ‘ambtelijke commissie’ die bezwaren van burgers toetst op beslissingen van het college van B en W en een ‘raadscommissie’ die bezwaren bekijkt die ingediend worden tegen besluiten van de gemeenteraad. Na een paar weken kreeg ze de verordening eindelijk onder ogen. ‘In dit document stond dat de raadscommissie alleen bestond uit mijzelf en andere raadsleden. Verder bestond ook de ambtelijke commissie puur en alleen uit ambtenaren. Ik dacht: ‘Dit is niet de manier waarop een correcte overheid moet acteren. Zo nemen we onze burgers niet serieus en hebben we als commissie de schijn van partijdigheid tegen.’

Hoorzitting

Onafhankelijk advies vindt Sahin van groot belang. ‘De Amsterdammer moet het gevoel hebben dat sprake is van een onafhankelijke bezwaaradviescommissie. Hij moet niet denken dat hij voor spek en bonen met zijn bezwaar naar de hoorzitting van de commissie komt. Dat kan en mag niet het geval zijn’, aldus de D66’er.

Tot nu toe is de raadscommissie, die gemiddeld zes keer per jaar samenkomt, één keer bijeen geweest. Van conflicterende belangen was vooralsnog geen sprake, maar wat niet is, kan nog komen. ‘In de vorige raadsperiode is bijvoorbeeld veel gedoe geweest met de Vereniging Zuid- en Pijpbelangen die opkomt voor bewoners van stadsdeel Zuid’, vertelt ze. ‘Deze organisatie trok de onafhankelijkheid van de bezwaaradviescommissie openlijk in twijfel omdat er raadsleden in zaten. Ze hebben de commissie gewraakt en zijn met camera en al naar de hoorzitting gekomen om alles op te nemen. Dan sta je toch minder sterk en zijn je adviezen ook niet zoveel waard’.

Zelf moet ze als advocaat bestuursrecht geregeld met cliënten naar andere gemeenten om hoorzittingen van bezwaaradvies commissies bij te wonen. ‘Als de commissie louter bestaat uit raadsleden of ambtenaren, krijgen mijn cliënten vaak het gevoel dat het oordeel van de commissie niet onafhankelijk is’.

Neutraal

Terug naar Amsterdam. De gemeente handelt in strijd met de wet, meent Sahin. ‘De wet schrijft voor dat de voorzitter in ieder geval geen lid van de gemeenteraad moet zijn. Van alle Nederlandse gemeenten overschrijdt 4 procent deze regel. De gemeente Amsterdam doet dat ook en dat is niet iets om trots op te zijn.’

Afgelopen december oordeelde de Raad van State dat raadsleden zitting mogen nemen in de bezwaaradviescommissie, maar dat de voorzitter sowieso onafhankelijk dient te zijn. In deze zaak ging een burger in beroep tegen een besluit van het college van B en W van Haarlem. De appellante vond dat sprake was van belangenverstrengeling omdat er raadsleden zaten in de bezwaaradviescommissie. Mede hierdoor voelt Sahin zich niet op haar gemak in haar voorzittersrol. Ze schreef een initiatiefvoorstel waarmee ze de situatie wil veranderen. ‘Als het voorstel door de gemeenteraad wordt aangenomen, moeten alle leden van bezwaaradviescommissie worden vervangen door neutrale experts; inclusief de voorzitter. In plaats van ambtenaren en gemeenteraadleden komen er bijvoorbeeld hoogleraren bestuursrecht of andere bestuursrechtexperts in. Zij moeten de onafhankelijkheid waarborgen waar de Amsterdammers recht op hebben’, zegt Sahin.

Momenteel ligt haar voorstel op het bureau van burgemeester Eberhardt van der Laan (PvdA) en de wethouders. Het college moet er nog over oordelen en adviseren aan de raad. Sahin: ‘Ik kan me niet voorstellen dat het college mijn voorstel naast zich neerlegt, want het gaat hier om een plan voor een onafhankelijke check op hun eigen besluiten. Dat levert hen alleen maar een betere positie op’. Daarna wordt Sahins initiatiefvoorstel behandeld in de raad. Ze rekent erop dat de raad akkoord gaat. ‘Hopelijk is alles voor het zomerreces rond. Mocht dat niet gebeuren, dan treed ik voor de zomer af als voorzitter. Een correcte overheid begint namelijk bij jezelf.’

De wet
Een bezwaaradviescommissie moet minimaal uit drie personen bestaan: een voorzitter en twee leden. Uit artikel 7:13 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) volgt dat (ten minste) de voorzitter onafhankelijk dient te zijn. Dit betekent dat de voorzitter geen deel mag uitmaken van het bestuursorgaan en ook niet onder diens verantwoordelijkheid mag werken. Uit jurisprudentie blijkt dat raadsleden wel deel mogen uitmaken van de ‘raadscommissie’, maar dat de voorzitter onafhankelijk dient te zijn. Voor de samenstelling van een ‘ambtelijke commissie’ geldt volgens artikel 7:5 Awb dat de betreffende ambtenaren niet bij de voorbereiding van het bestreden besluit betrokken mogen zijn geweest.

Andere gemeenten
Een rondje langs stedelijke gemeenten leert dat in Nijmegen, Breda en Enschede leden van de bezwaaradviescommissies geen deel uitmaken van het bestuur of het ambtelijke apparaat. In de commissies van Rotterdam en Den Bosch hebben zowel externen als raadsleden en ambtenaren zitting. In Leiden moet de voorzitter in elk geval onafhankelijk zijn terwijl in Maastricht de voorzitter deels voortkomt uit het college zelf. Van de grote steden is alleen in Utrecht en Den Haag de situatie ook net als in Amsterdam.