Deetman: pas op voor overkill commissies

Ongeveer elke tien dagen wordt er in Den Haag door een minister een adviescommissie ingesteld. Deze week besloot minister van onderwijs Plasterk tot een commissie over nut en noodzaak van de scheiding tussen hbo en universiteiten. Zo was er deze week ook een debat over de uitdieping van de Westerschelde naar aanleiding van het kabinetsbesluit om af te wijken van het advies van de commissie-Nijpels om de Hedwigepolder onder water te zetten. Tevens kwam er nieuws uit de commissie-Davids die de Nederlandse deelname aan de oorlog in Irak onderzoekt. Deze commissie liet weten meer tijd nodig te hebben.

In tien jaar tijd zijn er 350 commissies ingesteld, zo blijkt uit onderzoek van Berenschot-adviseur Martin Schulz. Wim Deetman, lid van de Raad van State, waarschuwde op een seminar van Berenschot in Den Haag voor deze toename van het aantal commissies, die soms als opdracht van de minister meekrijgen dat er niets mag uitkomen. Oud-burgemeester en oudminister Deetman: ‘De vraag is of we niet beter af zouden zijn met een parlementair onderzoek. Op dat punt is er sprake van een zekere lafheid.’ Of hij hiermee op het onderzoek van Davids doelde, wilde Deetman niet zeggen.

Deetman verwacht dat de behoefte aan commissies blijft groeien, vooral omdat in de permanente onafhankelijke adviesraden, zoals Raad voor het Openbaar Bestuur en VROMraad, fors het mes is gezet. Volgens Deetman heeft de ambtelijke en politieke top hierdoor minder last van onwelgevallige adviezen, maar gaat deze praktijk wel ten koste van de kwaliteit van de besluitvorming. ‘We mogen zorgen hebben dat we doorgeschoten zijn in het snijden in de vaste adviesraden. Van deze raden krijg je adviezen die je als minister vervelend vindt, maar die zijn wel goed voor het beleid. Als minister moet je dan maar kiezen, daarvoor word je ook betaald.’

Geen burgers

Volgens secretaris- generaal Koos van der Steenhoven van het ministerie van Onderwijs, dat de meeste commissies instelt, kiest de politieke top voor commissies om draagvlak te organiseren. ‘Maar soms worden commissies en consultants ingeschakeld om out-ofthe- box te denken. Soms is er geen creativiteit in de eigen organisatie of is er specialistische kennis nodig die in de organisatie niet voorhanden is’, zegt Van der Steenhoven, die in zijn functie ook verantwoordelijk is voor het samenstellen van commissies. In vernieuwingen, zoals burgers bij commissies betrekken, ziet de topambtenaar niets. ‘Ik schakel liever Rinnooy Kan in. Dan heb ik binnen drie maanden een advies dat binnen een halfjaar tot een andere aanpak leidt. Zie het lerarentekort.’