De raad bestaat niet

Spreek ik raadsleden waar in het land ook, dan overkomt het mij regelmatig dat een raadslid mij verrast met de uitspraak ‘de raad bestaat niet voor mij'. 'Wel de raadsvergadering'. Steeds opnieuw merk ik dat die uitspraak mij tegen de borst stuit. Want een kenmerk van een krachtige samenleving is juist het hebben van krachtige instituties.

Lokaal is één van die instituties de gemeenteraad.  Maar wat te zeggen als de deelnemers van dat instituut zich al niet van de waarde bewust lijken. Want die eerdere uitspraak is niet als grap bedoeld. Zijn die raadsleden zich niet bewust dat gekozen zijn veel meer is dan enkel volksvertegenwoordiger zijn en de macht verdelen. Dat het meer is dan vergaderen. Dat het meer is dan  enkel de marketingmachine van de politiek te laten draaien.

Die verantwoordelijkheid voor het instituut raad maakt het raadswerk er misschien niet eenvoudiger op. Maar naar mijn overtuiging wel betekenisvoller. Want hiermee krijgt het ‘handelen in het algemeen belang’ gewicht. Is het belangrijk de waarde van het compromis duidelijk te maken aan de inwoners. Draag je het belang uit van het politieke -en publieke debat. Dan is duidelijk dat een volksvertegenwoordiger niet in de plaats treedt van de kiezer maar ‘ bestens handelt’.

Een krachtige samenleving kent de waarde van de instituten van de democratie, van de rechtsstaat. Dat geldt niet alleen voor de gemeenteraad, maar ook voor de rechtspraak, voor de politie etc. Maar als raadsleden al weinig of geen aandacht aan die waarde besteden wie doet dat dan? Lang heb ik gedacht dat daar een rol voor de professionals ligt. En hier de griffier in de rol van eerste ambtenaar van de gemeenteraad.

Lees je teksten van vacatures voor griffiers met  de inschaling dan word ik al onzeker.  Lees je de nieuwe modelinstructie voor de griffier van de VNG dan neemt die onzekerheid nog grotere vormen aan.  In die instructie slechts één opmerking over een ‘goede en doelmatige ondersteuning van de raad’. Verder staat de instructie in het teken van ‘vergaderen’.  Krijgen raadsleden die enkel de raadsvergadering zeggen te kennen toch gelijk.

In de instructie niets over advisering. Over aandacht voor de zuiverheid van de rol van de raad. Over het oog hebben voor het publieke debat. Zo blijft er nauwelijks iets anders over van de functie van griffier dan een  troosteloze ‘vergaderbutler’.  Een gemiste kans. En in tegenstelling met taken die de griffier worden toegedicht door zowel  de minister van BZK alsook de VNG. Taken ten aanzien van de informatievoorziening voor de raad, betrokkenheid van de inwoners. Zorgvuldigheid bij de weerbaarheid van de volksvertegenwoordigers en ga zo maar door. 

Het is maar te hopen dat op de vacatures voor griffiers, mensen worden benoemd die met liefde voor de politiek, respect voor de mens, met kennis over democratie en publiek debat, op een gezagvolle manier aan de slag gaan. Die weten dat het eerder ondanks de raad dan dankzij de raad is. Maar wel bereiken dat met trots over  de  gemeenteraad kan worden gesproken.

Jan Dirk Pruim