Commissie Lodders heeft meer tijd nodig

CDA-coryfee Tineke Lodders had volgens de opdracht van minister Ter Horst uiterlijk 1 februari klaar moeten zijn met haar rapportage. Dat wordt volgens een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken 'ergens in maart'. Behalve dat ze een inventarisatie van de eventueel te decentraliseren taken moet maken, wordt van haar ook verwacht dat ze tot afspraken komt met de twaalf provincies over de afroming van zeshonderd miljoen euro. Dat betreft de nadere uitwerking van het coalitieakkoord, waarin het kabinet van de provincies achthonderd miljoen euro claimt als bijdrage in de investeringsagenda van het rijk. Over de eerste tweehonderd miljoen euro voor 2008 was al een mini-akkoord bereikt.

Waar Lodders inzet om zowel deze financiële taakstelling - het levert een besparing op de rijksbegroting op van zeshonderd miljoen euro - als de te decentraliseren taken in één voorstel te regelen, willen de provincies beide discussies uit elkaar houden. 'Wij willen eerst afwachten welke decentralisatievoorstellen eruit komen rollen, alvorens tot een financieel akkoord te komen', zegt Ronald Frederiksz van het Interprovinciaal Overleg (IPO). 'Het wordt een probleem als de decentralisatie- operatie niets oplevert. Dat zou betekenen dat we wel geld overmaken richting rijk, maar daar in ruil niks voor terugkrijgen. Komen er wel taken bij, dan zal de discussie over de vermogensafroming naar verwachting snel verstommen.'

Urgentie

Provincies stoeiden afgelopen maanden flink met de vraag wie in welke mate opdraait voor de bijdrage aan de rijksinvesteringen. Daar zijn ze inmiddels uit: de vier Randstadprovincies dragen ieder 70 miljoen euro bij, de overige acht provincies tekenen voor de resterende 320 miljoen. Het geld wordt volgens de Noord-Hollandse gedeputeerde Peter Visser besteed aan het Urgentieprogramma Randstad, met investeringen in de verbinding A6-A9 en de omgeving Schiphol. Intussen houden de verantwoordelijke gedeputeerden de kaken op elkaar voor wat betreft eventueel te decentraliseren rijkstaken. Ze verwijzen door naar hun koepelorganisatie, het IPO. 'Nee, van onze zijde geen mededelingen in deze fase. Een broedende kip moet je niet storen', luidt het antwoord daar.

Rijke provincies leveren in

Vermogende provincies krijgen in de toekomst minder geld van het rijk. Koepelorganisatie IPO werkt aan een nieuwe verdeling van het Provinciefonds waarin armere provincies beter worden bedeeld. In de huidige verdeling van het Provinciefonds wordt geen rekening gehouden met de inkomsten die provincies hebben uit zogeheten Overige Eigen Middelen (OEM): inkomsten uit eigen vermogen, zoals inkomsten uit aandelenbezit, beleggingen en renteopbrengsten. Provincies als Noord-Brabant en Gelderland strijken door hun grote aandelenpakketten in NUON en Essent jaarlijks bijvoorbeeld tientallen miljoenen euro's aan dividend op, terwijl andere provincies als Drenthe en Flevoland goeddeels van deze extra inkomsten verstoken blijven.

Tegelijkertijd leeft alom het beeld dat alle provincies zwemmen in het geld. Minder vermogende provincies hebben last van dat beeld en willen dat in IPO-verband rechtzetten. Vandaar dat het IPO op eigen initiatief een voorstel in voorbereiding heeft richting fondsbeheerders Binnenlandse Zaken en Financiën om tot een andere verdeling van het Provinciefonds te komen. Het rijk steekt zich niet in dat wespennest. Bij een wijziging zijn er immers niet alleen winnaars, maar ook verliezers. Het meewegen van de eigen middelen is een onderdeel van een eventueel bredere herziening van het tien jaar oude Provinciefonds. De vraag is of de indertijd vastgestelde verdeling nog wel de goede is en of de uitgaven nog wel overeenkomen met de in 1998 vastgestelde verdeelmaatstaven. Naar verwachting is het IPO-voorstel nog voor de zomer gereed.