Commissie klokkenluiders failliet

In een uitzending van het tv-programma Uitgesproken VARA werd onthuld dat CIO-voorzitter Drupsteen melders van misstanden beschouwt als ‘zeurkousen’ en ‘vervelende mensen’. Ook heeft hij publiekelijk gezegd: ‘Melders denken dat klokkenluiders helden zijn; zij melden omdat iedereen een held wil zijn.’ Geconfronteerd met zijn eigen uitlatingen, deed Drupsteen geen moeite om deze te nuanceren of nader te duiden.

Met zijn uitspraken maakt Drupsteen in één klap duidelijk dat hij ongeschikt is om leiding te geven aan een commissie die meldingen van misstanden moet onderzoeken. Als potentiële klokkenluiders bij een externe instantie te rade gaan, moeten zij zich veilig en geborgen kunnen voelen. Want helaas zijn er in Nederland al te veel voorbeelden van melders wier leven is verwoest doordat zij een misstand aanhangig maakten.

De uitlatingen van Drupsteen staan niet op zichzelf. De CIO heeft al jaren een slechte reputatie. In 2008 maakte bestuurskundige Mark Bovens de commissie met de grond gelijk. In een rapportage in opdracht van de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Guusje ter Horst, constateerde Bovens dat de CIO ‘weinig vertrouwen geniet, opereert als een commissie van bezwaar en beroep in plaats van als onderzoeksinstantie’ en ‘geen enkele rol van betekenis heeft gespeeld bij het opsporen van misstanden’.

In de loop der jaren heeft de CIO slechts een handvol meldingen daadwerkelijk onderzocht. Het overgrote deel wordt niet-ontvankelijk verklaard. Sinds de vernietigende analyse van Bovens is er niets veranderd. Ter illustratie: in 2010 ontving de commissie in totaal 43 meldingen. Slechts twee hiervan werden in behandeling genomen. Verder trokken drie melders zich terug, en werden 38 meldingen door de CIO doorverwezen omdat ze niet onder het ‘Besluit melden vermoeden van misstand bij Rijk en Politie’ vielen.

De feiten en cijfers maken duidelijk dat de CIO geen enkele bijdrage levert aan de bescherming van klokkenluiders. Integendeel: in plaats van geholpen, worden de meeste melders het bos ingestuurd. Ook als voorzitter Drupsteen zou worden vervangen, blijft staan dat de commissie als geheel niet functioneert.

Daarom valt niet geheel uit te sluiten dat Drupsteen door middel van boude uitspraken, bewust aanstuurt op opheffing van zijn eigen organisatie. Want uit zijn tv-optreden van deze week sprak ook onmacht: ‘Het zou goed zijn als we meer mogelijkheden zouden hebben om melders te beschermen. Dan moet je een andere organisatie maken.’

Minister Donner wil door met de CIO. Als hij niet uit eigen beweging tot een ander inzicht komt, is te hopen dat de Tweede Kamer hem corrigeert.