Colleges peilen de tussenstand

Steenwijkerland wilde groeien naar 45 duizend inwoners, maar het bleek lastig om voldoende bouwkavels uit te geven. Dus is het collegeprogramma aangepast. Het gemeentebestuur mikt nu op 43 tot 44 duizend inwoners. Burgemeester Hayo Apotheker: ‘Als er vroeger in het collegeprogramma stond dat we de woningbouw willen stimuleren, kwamen we tot constateringen als “het stimuleren van de woningbouw valt een beetje tegen óf ligt op stoom”. Nu hebben we gekeken of we feitelijk onze doelstelling die we twee jaar geleden formuleerden ook halen.’ Op tien van de dertig collegepunten ligt Steenwijkerland achter. Het bevorderen van recreatie is er een. Dat komt door de reorganisatie van de VVV.

In veel gemeenten maken de colleges halverwege de zittingsperiode de tussenstand op. Het stadsbestuur van Rotterdam ging in gesprek met de bevolking in zogeheten Stadsconferenties, om zo tips van de inwoners te krijgen over het oplossen van problemen. Al moeten Rotterdammers er niet op rekenen dat hun inbreng effect heeft. ‘Het collegeprogramma wordt niet aangepast. Dat was vooraf duidelijk’, zegt een woordvoerster. Zelfs het kritische rapport van de Rotterdamse Rekenkamer gaf daarvoor geen aanleiding. Volgens de Rekenkamer is hooguit dertig procent van de 53 geformuleerde mijlpalen gehaald. Directeur Robert Mul: ‘Van wat wij kunnen controleren blijkt dat het stadsbestuur de zaken minder goed op orde heeft dan twee jaar geleden, maar beter dan vier jaar geleden.’

Het huidige college kan het toch beter doen. ‘Halverwege is over de helft van de meetbare doelen zekerheid, vier jaar geleden over een derde deel. Het vorige college eindigde op tweederde, dus als dit college het beter doet is er sprake van een structurele verbetering.’ Het college in Wageningen concludeerde op basis van een rapport van Berenschot dat de uitvoering van het collegeprogramma Bouwen voor de toekomst op koers ligt. Van de voornemens is 84 procent geheel of gedeeltelijk klaar, zeven procent van de voornemens is niet gerealiseerd. Dat geldt bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van een bedrijfsterrein ( Nudepark 2) omdat de grond is verkocht aan een projectontwikkelaar. Gaat de gemeente een extra inspanning doen?

Burgemeester Geert van Rumund verklaart dat het bestuur er ‘bovenop zal blijven zitten’. Concreter is de actie voor het wegwerken van achterstallig onderhoud van wegen; er komt extra budget. Was daarvoor een tussenbalans nodig? Van Rumund: ‘Het maakt zaken inzichtelijker. Twee jaar geleden dachten we dat als er maar een ambtenaar mee bezig is, komt het wel goed. Nu wordt alles procesmatig aangepakt. De tussenbalans is een thermometer om te meten hoe we er voor staan.’

Zelf doen of uitbesteden?

Wie toetst of de doelstellingen en ambities uit het collegeprogramma van twee jaar geleden zijn gerealiseerd? Wageningen liet adviesbureau Berenschot onderzoeken of de actiepunten uit het eigen collegeprogramma zijn uitgevoerd. Burgemeester Geert van Rumund: ‘De ambtelijke organisatie is al druk met de bestaande klussen. Het zou een opdracht zijn boven op de bestaande Planning & Controlcyclus. Dat vinden we te veel. Het was ook niet zo’n dure oplossing; het gaat om een bedrag dat eerder op tienduizend dan op twintigduizend euro uitkomt. Daarnaast is het zo dat wanneer we het zelf zouden doen, we misschien eerder geneigd zijn een plusje dan een minnetje te geven.’

Steenwijkerland maakte zelf de tussenbalans op. ‘Een college moet zich verplicht voelen dit zelf te doen om beïnvloeding door de raad uit te lokken’, zegt burgemeester Hayo Apotheker. De oud-minister vindt dat het ook goed is voor de eigen organisatie. ‘Wij zijn zeven jaar geleden heringedeeld. We hebben een jonge concernstaf. Er zijn twee ambtenaren onder de secretaris die deze klus doen. Het heeft een sterke bindende werking in het managementteam. Bovendien is het toetsen of je op koerszit met de realisatie van je collegepunten een vitaal onderdeel van je jaarcyclus van Planning & Control.’

Een model als in Rotterdam waar de Rekenkamer toetst of de doelstellingen gehaald zijn, wijst Apotheker af. ‘De uitvoering van het collegeprogramma is van ons. De Rekenkamer is er voor de raad. Je zou een soort nieuw monisme krijgen als zowel het dagelijks bestuur als het controlerend orgaan zich zouden laten adviseren door de Rekenkamer.’