College Overbetuwe is te machtig

De raad van Overbetuwe voelt zichzelf niet ‘de baas’ en gedraagt zich ook niet als zodanig. Veelal wordt het ritme en de inhoud van het college gevolgd. Het college is te machtig en de raad te onmachtig. Dat komt mede door de dominantie van het CDA in de vorige en de huidige bestuursperiode. Dat concludeert bureau Berenschot in zijn rapport Schurende democratie, waarin de samenwerking tussen - vorige en huidige - gemeenteraad en college in de Gelderse gemeente is onderzocht.

Frustratie

Er wordt niet geacteerd als één raad, ‘waardoor er geen gedeeld perspectief is op het functioneren van de lokale democratie’, concludeert Berenschot. Het bureau vindt het daarbij opvallend dat de raad daarin ook niet investeert, terwijl de raad wel gefrustreerd is over de gang van zaken.

Smetjes

Die frustratie wordt mede ingegeven door het feit dat amendementen niet altijd worden uitgevoerd, toezeggingen niet worden nagekomen en de pers regelmatig eerder van beleidswijzigingen op de hoogte is dan de raad. ‘Ieder smetje op zich is geen halszaak. Maar al deze smetjes bij elkaar zorgen voor een groot gevoel van frustratie bij de raad, en dan vooral de oppositie’, aldus Berenschot.

Onprettig

Het college heeft niet zo veel boodschap aan de raad en is ‘inhoudelijk en relationeel gezien vooral met zichzelf in gesprek’. De positie van B en W is sterk. ‘De lijnen met de samenleving zijn kort, maar leiden soms tot situaties waarin het college bepaalde kwesties al heeft opgelost voordat deze bij de raad terechtkomen’, stelt Berenschot. De gemeenteraad wordt niet of te laat betrokken in het proces, wat de raad als onprettig ervaart.

Disbalans

Al met al is sprake van een disbalans tussen college en raad. ‘Het college is te machtig en de raad te onmachtig’, stelt Berenschot. Mede daardoor krijgt de raad weinig inhoudelijke keuzes voorgelegd. De raad zelf spreekt het college daar niet goed op aan ‘omdat ze zoekende zijn naar eigen positie en rolinvulling’. Het college agendeert ad hoc. De raad spreekt het college niet aan op het ontbreken van een langetermijnstrategie. Ook wordt het college niet op het matje geroepen als de raad niet goed wordt geïnformeerd en/of er stukken worden achtergehouden.

Monistisch

Het bestuur van Overbetuwe wordt door een deel van de raad als monistisch ervaren, omdat coalitiefracties door ‘hun’ wethouder eerder worden geïnformeerd. Het debat in de raad gaat vaak tussen oppositie en het college. Omdat Overbetuwe de vorige en de huidige periode een ‘sterke, dominante’ partij in de coalitie heeft (het CDA, red), opereert de coalitie en het college ‘bestuurscentrisch’. Daarmee bedoelt Berenschot dat het bestuur sterk gericht is op zakendoen, op resultaten boeken en efficiënt en effectief bestuur. ‘De focus ligt minder op debat, op waarden/ideologische tegenstellingen en het met de raad open bepalen van koers en richting. Dit typeert het lokale, politiek-bestuurlijke systeem in Overbetuwe.’

Relatietherapie

Relatietherapie is in de Overbetuwse situatie nodig, stelt Berenschot. Het bureau doet zeven aanbevelingen. Zo moet worden geïnvesteerd in een gedragen beeld over de lokale democratie in Overbetuwe. Daar moet ook de samenleving bij worden betrokken. De raad moet een dag de hei op om onderlinge proces- en samenwerkingsafspraken te maken. De gemeenteraad moet meer de eigen (raads)agenda bepalen. Het college moet zijn leven beteren. Het moet onder meer de raad in staat stellen zijn kaderstellende en controlerende taak goed uit te oefenen en niet te veel sturen.