Chique aftocht
Een van de redenen waarom te hopen valt dat die rechtse coalitie er echt komt, is de kans dat Jan-Kees de Jager  dan de nieuwe minister van Financiën wordt. Dat zeg ik niet, echt niet, omdat ik het zou betreuren dat een eventuele premier Cohen zijn voorganger als politiek leider van de PvdA, Wouter Bos, zou belonen met het presidentschap van De Nederlandsche Bank (DNB).
De Jager heeft gisteren zijn plannen gepresenteerd om een cultuuromslag bij DNB te bewerkstelligen zodat het als toezichthouder van de Nederlandse banken daadkrachtiger kan optreden. Onderdeel van die plannen is het voorstel om de periode waarin iemand president van DNB kan zijn te beperken tot twee termijnen van zeven jaar. De huidige president, de omstreden Nout Wellink, heeft zijn tweede termijn bijna uitgediend en zal dus niet meer terugkeren.
De Jager heeft daarmee een chique aftocht voor Wellink gecreëerd en zich zo een bekwaam en getalenteerd bestuurder betoond. Hij gaat hiermee uitdrukkelijk tegen de wens van Wellink zelf in, die in 2011 voor herbenoeming in aanmerking kwam en eerder al heeft laten doorschemeren dat hij wel (´graag´) voor een derde termijn voelde. Blijkbaar is De Jager tot de conclusie gekomen dat een cultuuromslag ook moet betekenen dat er door lange ambtstermijnen geen al te innige band mag bestaan tussen de toezichthouder en banken die de grenzen van het toezicht opzoeken.
De plannen van De Jager zijn een reactie op het in juni gepresenteerde rapport van de commissie-Scheltema over de ondergang van de DSB-bank van Dirk Scheringa. Dat rapport ging grotendeels over de rol van DNB. Scheltema concludeerde dat Wellink en zijn DNB, zacht gezegd, niet erg handig hadden geopereerd in deze affaire. Hij had DSB in 2005 geen bankvergunning mogen geven omdat een prudent beleid bij de bank op geen enkele manier gegarandeerd was.
Dirk Scheringa was de enige aandeelhouder en had daardoor veel te veel macht. De DSB-bank ging vooral failliet vanwege discutabele financiële constructies van eigenaar Scheringa. Wellink als toezichthouder wist ervan, maar greep niet in. Bovendien werd duidelijk dat DNB in een cruciale fase van Scheringa´s doodsstrijd liet lekken dat DSB onder toezicht kwam te staan. Daardoor werd de situatie alleen nog maar erger omdat veel klanten toen snel geld van hun rekening haalden. Ook het optreden van DNB rond het omvallen van de IJslandse bank Icesave was niet onomstreden, evenals de rol van DNB bij de overname van ABN Amro.
De parlementaire commissie-De Wit, die de oorzaken van de kredietcrisis onderzocht, kwam al eerder met felle kritiek op de toezichthouder. Na de presentatie van het rapport van Scheltema was de Tweede Kamer zeer kritisch, en beloofde De Jager dat hij voor half augustus met plannen zou komen om de cultuur bij DNB te veranderen. De verdediging van DNB had immers altijd bestaan in wanhopig geheven handen: DNB deed zo zijn best en had steeds gewaarschuwd maar helaas, niemand wilde luisteren. En bovendien waren zijn wettelijke mogelijkheden beperkt. Maar juist op het punt waar DNB over uitgesproken bevoegdheden beschikte, het verlenen van een bankvergunning, had DNB bij DSB opzichtig gefaald.
Het is merkwaardig en betreurenswaardig dat Wellink na alle kritiek die hij de afgelopen tijd heeft moeten incasseren, de eer niet aan zichzelf heeft gehouden. Hij was zijn gezag immers kwijt en kon daarom niet goed meer functioneren. Een cultuuromslag bij DNB en strenger toezicht op de banken om een herhaling van financieel-economische crises te voorkomen, moet door een nieuwe man gerealiseerd worden. De Jager heeft dat deftig geregeld.
Het gegeven dat de kansen voor regent Bos kleiner worden beschouw ik als leuke bijvangst.
Was anders mooi scenario, huidig oppositieleider Cohen premier en de zorgtaak met werk combinerende Bos president van DNB.