Carnaval op eieren

Na de slachting die jihadisten in Parijs aanrichtten, verklaarden burgemeesters zich in koor tot bondgenoot van Charlie. Nu de praktijk. Wat doen ze als de profeet Mohammed opduikt in de carnavalsoptocht?

Plots duikt de profeet Mohammed op bij de plaatselijke carnavalsoptocht. Gek baardje, biertje bij de hand, plastic kromzwaard om de nek en andere gekkigheden casu quo onbetamelijkheden. Omdat het geinig is of om te zien hoe Charlie de burgemeester, die in januari op de gemeentelijke website of op het stadsplein pal stond voor het vrije woord, eigenlijk wel is.

De narren houden de gezagsdragers tijdens het feest van der zotten immers een spiegel voor. Is de burleske Mohammed welkom in de carnavalsoptocht of wordt hij van de (islam)wagen gehaald? Burgemeesters van vijf carnavalsgemeenten geven antwoord.

Sjpassemig: ‘Alle uitingen welkom’
Burgemeester Paul Depla (PvdA) van Heerlen, thuisbasis van de Winkbülle: ‘Carnaval is een feest waarbij de narren de macht hebben overgenomen van de machthebbers. Alles wordt omgedraaid. Satire is daarbij het uitgangspunt. Hoe ver men daarin wil gaan, is niet aan de machthebbers maar aan de verenigingen die de carnavalsoptochten organiseren. Zij spelen hun eigen rol. De gemeente heeft er niets mee te maken.

Het is logisch dat zaken in de optochten ook een politiek karakter hebben. Dat daarbij de machthebbers te kakken worden gezet, spreekt voor zich. In november vond een erkend carnavalist dat carnaval de laatste jaren te braaf was geworden. 

Hij hield een pleidooi voor meer satire en voor minder zelfcensuur. Ik kan me daar wel in vinden. Wat mij betreft passen alle uitingen in de optochten. Je uitdossen als God, Mohammed, Jezus of de paus is toch niet in strijd met welke wet dan ook?

Alleen als de wet wordt overtreden is er reden om verstandig in te grijpen. Daar ben ik overigens niet bang voor. Echte carnavalisten gebruiken de carnavalsoptocht niet als een politieke manifestatie.’ Toch willen ze in ‘t Kielegat (Breda), waar Depla is voorgedragen als burgemeester, jihad-wagens op voorhand verbieden. Omdat hij er nog geen burgemeester is, wil Depla geen commentaar geven.

’T Teutengat: ‘Verbieden is er niet bij’
Burgemeester Driek van de Vondervoort (CDA) van Bergeijk, thuisbasis van de Teuten: ‘We hebben hier twaalf carnavalsverenigingen en er zijn zes optochten, maar de internationale politiek zal geen rol spelen. Dat is nooit zo geweest en dat zal na Parijs niet anders zijn. In Limburg wordt met een knipoog de spot gedreven met gezagsdragers of de kerk, dat is hier in Brabant niet zo. In Bergeijk draait het meer om algemene thema’s en om personen die op de carnavalsavonden actief zijn.

De wethouder gaat langs schuren waar de carnavalswagens in elkaar worden gezet. Als hij daar een wagen met het thema islam of Charlie Hebdo tegenkomt, wat niet gebeurt hoor, dan verneem ik het wel en zal hij een praatje met de bouwers maken, maar verbieden is er niet bij. Natuurlijk kan iemand zich buiten de optochten om uitdossen als Mohammed, maar dat hoort bij carnaval.

Als je ziet wie hier allemaal verkleed rondlopen; de duivel doet ook al jaren mee en Mohammed heeft vast al eerder meegedaan. Ik ga dat niet in de gaten staan houden.’

Jocus riék: ‘Ongelofelijke controle’
Burgemeester Antoin Scholten (VVD) van Venlo, thuisbasis van ‘s lands oudste carnavalsvereniging Venloosch Vastelaovesgezelschap Jocus: ‘Ik ben beschermheer van carnavalsvereniging Jocus en ik weet dat ze een ongelofelijke controle hebben op wie meedoet in de optocht. De stadsverenigingen letten heel erg op wanstaltigheden, kwetsende zaken die mensen pijn kunnen doen. Die worden eruit gehaald en krijgen geen toestemming om mee te doen.

Ik moet zeggen dat ze zich wel behoorlijke beperkingen opleggen, zeker in vergelijking met het Duitse carnaval. Daar wordt meer toegestaan. Onze carnavalsverenigingen hebben ook een protocol voor de omgangsvormen. Er zal nooit rotzooi zijn rond de stadsprins. Die wordt niet lastiggevallen. Men houdt graag de traditie in ere.

Iemand kan zich natuurlijk in de carnavalsoptocht wringen als Mohammed. Ik ga daar niet over. De organisator van de optocht bepaalt of dat wenselijk is. Natuurlijk kan Mohammed ook tussen het publiek gaan staan. Pas als de openbare orde en de veiligheid aan de orde komen, zal ik handhaven. Maar dat is echt hypothetisch. Mensen zullen dat niet doen. Je moet het niet hebben over problemen die er niet zijn. In Venlo wordt heel verantwoord carnaval gevierd.’

Knotsenburg: ‘We houden het netjes’
Burgemeester Hubert Bruls (CDA) van Nijmegen, thuisbasis van Stichting Openbaar Carnaval Knotsenburg: ‘De autoriteiten worden tijdens carnaval op hun nummer gezet. Ik zal zeker worden bespot als verpersoonlijking van de gemeente, maar het heeft niet zoveel zin om tijdens de optocht aan wereldpolitiek te doen. Dat gebeurt weleens, maar het is veel leuker om het dicht bij huis te zoeken. Als iemand zich zorgen moet maken, dan ben ik het.

De Stichting Openbaar Carnaval is verantwoordelijk voor de optocht en heeft in het reglement staan: geen politiek. Dat heeft niets te maken met het jihadisme, men let er al jaren op. Kijk, mijnheer pastoor werd vroeger ook op de hak genomen. Dat kan nu ook met de imam gebeuren. Geen probleem. Zelfs ongestraft beledigen mag van de wet, maar is niet netjes. En men wil het wel netjes houden bij ons.

De optocht is dus geen probleem. Ik had het allang geweten als er iets op til zou zijn. Wat je niet in de hand hebt, is hoe individuele carnavalisten zich gedragen. Iemand kan zich verkleden als Mohammed; misschien deed hij dat vorig jaar ook al, en gek doen. Dat is ook geen probleem. Beledigen om het beledigen vind ik wel een reden om in te grijpen, maar iedereen mag zich uiten.’

Rogstaekersstad: ‘Ik zal niet ingrijpen’
Burgemeester Jos Heijmans (D66) van Weert, thuisbasis van de Rogstaekers: ‘De vrijheid van meningsuiting moeten we respecteren en uitdragen, maar die vrijheid betekent niet dat je mensen kunt beledigen. Dat is een onzichtbare grens die iedereen voor zich bepaalt. Maar carnaval is wel een speciaal geval. Het is een volksfeest waarbij je zaken op een ludieke manier aan de orde mag stellen. Als iemand op een kar gaat staan als Mohammed, dan zie ik geen enkele reden om in te grijpen.

De organisatoren van de optocht hebben daar spelregels voor. Het moet niet de goede smaak aantasten; niet te seksueel zijn, niet discrimineren. Daar hoef ik als burgemeester helemaal niet op te letten. Natuurlijk kunnen mensen ook verkleed als Mohammed van café naar café gaan. Ik vind dat ik daar als burgemeester ook niet op moet letten. Waarom zou ik moeten optreden? Carnaval is een los feest. Niemand spreekt je aan op je kleding. Dat was al zo toen ik als jongeman in Steenbergen in Brabant carnaval vierde. Daar gaat niemand over, daar ga je zelf over. Verkleed als Hitler, de paus, Mohammed, dat is jouw verantwoordelijkheid. Ik neem daar geen aanstoot aan tijdens het carnaval; het is niet voor niets het feest der zotten.’

Voor de Randstedelingen
Carnaval wordt gevierd in de drie dagen voor Aswoensdag (dit jaar 18 februari). Vanaf Aswoensdag tot Pasen zijn er veertig vastendagen, de zondagen uitgezonderd. Carnaval heeft zijn naam te danken aan deze vastentijd. Het woord stamt van het Latijnse carne vale (afscheid van het vlees) of carne valere (het vlees regeert). Nederland kent het Bourgondische en Rijnlandse carnaval.

Het Bourgondische (andere plaatsnamen, vooral gesitueerd in cafés en zalen, eenvoudige vermommingen en dweilorkesten) wordt gevierd in het noorden en westen van Brabant, in Zeeland en Gelderland. Het Rijnlandse (meer buiten, uitbundige kleding, politieker en met harmoniemuziek) wordt in Limburg en het zuidoosten van Brabant gevierd.