Burger wordt nog niet erg vertrouwd

Een digitaal onderzoek naar burgerparticipatie onder 145 gemeenten levert een droevig beeld op. Zes op de tein gemeenten hebben geen speciale verordening waarmee burgers onderwerpen op de agenda van de gemeenteraad kunnen plaatsen. Iets meer dan de helft (52 procent) onderneemt ‘iets om moeilijk bereikbare groepen bij het beleid te betrekken’. In ruim 40 procent van de gemeenten zijn ambtenaren aangesteld om zich specifiek bezig te houden met burgerparticipatie.

Om politieke redenen besloot de Tweede Kamer het onderwerp ‘burgerparticipatie’ controversieel te verklaren. Aan afgeronde programma’s zoals de proeftuinen van ‘In actie met burgers!’, waaraan honderd gemeenten deelnamen, kunnen gemeenten zelf een vervolg geven. Daarin zijn ze autonoom. Voor de financiering van nieuwe initiatieven, is het wachten op een nieuw kabinet.

Vertrouwen

Het IPP heeft nu in een open brief alle gemeenteraden opgeroepen gebruik te maken van de tips die het instituut in tien bouwstenen heeft verwerkt. De bouwstenen – Vertrouwen in burgers – borduren voort op het gezamenlijke project van het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten ‘In actie met burgers’. Het IPP stelt dat burgerparticipatie juist in deze periode belangrijk is, ‘omdat maatschappelijke opgaven als vergrijzing, krimp, economische- en milieucrisis onmogelijk door de overheid alleen kunnen worden opgelost’.

Het burgerinitiatief is ten onrechte ‘onbekend en onbemind’, meent het IPP. Het is van groot belang burgers bij moeilijke beslissingen te betrekken om zo draagvlak te vergroten. Voeg daarbij dat er volgens het instituut ‘een crisis dreigt voor de representatieve democratie. Mensen hebben weinig vertrouwen in de lokale politiek en vragen om meer invloed en een andere aanpak; niet alleen af en toe meepraten maar echt (mee)doen!’ In Vertrouwen in burgers wordt gepleit om burgerparticipatie een plaats te geven in het collegeprogramma. Daarin moet dan duidelijk staan wat wel en wat niet onder burgerparticipatie valt.

Gemeenten lijken zich geen raad te weten met burgerparticipatie. In bijna de helft van de gemeenten die een speciale verordening voor burgerparticipatie hebben, is in de afgelopen 2 jaar geen gebruik gemaakt van die verordening. Bovendien, blijkt uit het IPP-onderzoek, maken raad en college nauwelijks afspraken welke rol zij bij dit onderwerp moeten spelen.

Budget

Een belangrijke bouwsteen die wordt aangereikt is het verstrekken van een dorps- of wijkbudget. Er zijn goede ervaringen met dit soort financiële impulsen bereikt in Hoogeveen en Emmen. Ook vouchers zoals die zijn verstrekt in krachtwijken, werken stimulerend. De gemeente kan ook een initiatievenloket openen of een speciale makelaar aanstellen die initiatieven ondersteunt. Er is een bouwsteen die het referendum aanbeveelt, maar inspraak kan ook op een minder ingrijpende manier worden georganiseerd. Bijvoorbeeld doordat raadsleden direct met bewoners om de tafel gaan zitten.

Uit het onderzoek blijkt dat de balans voor invloed van burgers niet helemaal negatief is: 94 procent organiseert inspraak- en themabijeenkomsten. Het IPP stelt tot slot vast dat er voor gebruik van nieuwe media nog een wereld te winnen is: maar 20 procent van de gemeenten maakt daar voor burgerparticipatiedoeleinden gebruik van.