Burgemeesters schenden verhuisplicht

De wettelijke verhuisplicht om binnen twaalf maanden na de benoeming tot burgemeester in de gemeente te wonen, wordt door vijf burgemeesters geschonden. Peter Rehwinkel (Naarden), Harry de Vries (Lingewaard), Peter Snijders (De Wolden), Eric van Oosterhout (Aa en Hunze) en Marjan van Kampen-Nouwen (Wieringen) voldoen niet aan deze plicht.

 

Burgemeester De Vries van Lingewaard moest bijna een jaar geleden al verhuisd zijn. Hij woont nog steeds in Renkum, vijftien kilometer van het gemeentehuis in Bemmel. ‘Ik weet niet hoe ik aan de verhuisplicht moet voldoen. Mijn huis staat op een onverkoopbare plek. Een huis in Lingewaard kopen terwijl ik mijn huidige woning nog niet verkocht heb, doe ik niet. Ik ga niet voor dubbele woonlasten zitten. Ik heb geen zin in Helderse toestanden.’

 

Burgemeester Rehwinkel van Naarden heeft de termijn het ruimste overschreden; hij had volgens de wet al op 1 februari 2005, één jaar na zijn benoeming, naar Naarden moeten verhuizen, maar woont nog steeds in Amsterdam. De Vries, Snijders en Van Oosterhout zijn in 2007 benoemd en hadden vorig jaar moeten verhuizen. Snijders heeft vorige maand zijn huis in Dalen (gemeente Coevorden) verkocht en verhuist dit jaar naar zijn nieuwe stek in De Wolden. Van Oosterhout en De Vries willen eerst hun huidige woning verkopen voordat zij een nieuwe woning kopen in hun gemeente.

 

Van Kampen-Nouwen moest 1 januari van dit jaar verhuisd zijn, maar zij heeft afgelopen maand van de Wieringse gemeenteraad ontheffing van de verhuisplicht gekregen. De reden: de verwachte opheffing van Wieringen in 2012. Vanwege dezelfde reden (Naarden fuseert naar verwachting in 2010) hoeft Rehwinkel niet te verhuizen. Die afspraak heeft het voormalige Kamerlid twee jaar geleden met de Naardense fractievoorzitters gemaakt.

 

Rehwinkel, die PvdA-Eerste Kamerlid is, wilde best in een ambtswoning gaan wonen, maar dat vonden de Naardense fractievoorzitters een te dure investering voor de korte periode dat Naarden nog zelfstandig is. Rehwinkel kreeg aanvankelijk in 2005 ontheffing van de verhuisplicht, omdat vrij snel na zijn benoeming de direct gekozen burgemeester zijn intrede zou doen.

 

Zes burgemeesters die in 2006 of later zijn benoemd, zijn bij het vervullen van hun wettelijke verhuisplicht geholpen met een ambtswoning. Gerrit-Jan Gorter (Zeewolde), Bert Bruijn (Haarlemmerliede en Spaarnwoude), Frans-Willem van Gils (Huizen), Jan Hoekema (Wassenaar) en Sander Schelberg (Teylingen) wonen in een ambtswoning. Ook Frank van Beers (Boxtel) kreeg een ambtswoning. Van Beers, die zijn huis in Mill niet verkocht krijgt, woont in een door de gemeente gehuurde woning van Woonstichting Sint Joseph. Daarvoor levert hij twaalf procent van zijn salaris in, conform artikel 35 van het rechtspositiebesluit burgemeesters 1994.

 

Een andere, veelgebruikte variant is dat de burgemeester zelf een huurwoning betrekt. Van de burgemeesters die in 2006 of later zijn benoemd, geldt dit voor Andries Heidema (Deventer), Hans Kok (Hof van Twente), Ellen Hanselaar-van Loevezijn (Roerdalen), Berry Link (Schinnen), Frits Naafs (Utrechtse Heuvelrug), Reg van Loo (Vaals), Niek Meijer (Zandvoort), Leny Poppe-de Looff (Rucphen), Roland van Schelven (Culemborg), Gerard Renkema (Nijkerk), Jeroen Staatsen (Voorschoten), Arco Hofland (Zwartewaterland), Reinie Briene (Korendijk), Anton Ederveen (Valkenswaard), Gerrit Jan Kok (Ommen), Tjeerd van der Zwan (Achtkarspelen) en Jaap Nawijn (Heemskerk).

 

De motieven om te huren lopen uiteen. Zo heeft Staatsen (Voorschoten) de voorkeur gegeven aan het huren van een woning in plaats van het betrekken van de Voorschotense ambtswoning. Ederveen (Valkenswaard) huurt een appartement omdat zijn nieuwe woning nog niet gebouwd is. Voor Briene (Korendijk), Kok (Ommen) en Van der Zwan (Achtkarspelen) geldt hetzelfde. Hofland huurt een woning in Hasselt (Zwartewaterland) om zo aan de verhuisplicht te voldoen gedurende de tijd dat hij zijn eigen huis in Dalfsen niet verkocht krijgt. In Heemskerk, waar afgelopen najaar beroering ontstond omdat de burgemeester niet voldeed aan de wettelijke verhuisplicht, huurt Nawijn sindsdien een appartement. Zijn woning in Ouderkerk aan de Amstel heeft hij nog niet verkocht.

 

Voor het tijdelijk huren van een appartement of woning mag de gemeente gedurende twaalf maanden een financiële vergoeding, de zogeheten pensionvergoeding, geven. Per maand mag dat maximaal een bedrag zijn van negentig procent van de gemaakte pensionkosten tot ten hoogste de helft van het salaris van de burgemeester. De pensionvergoeding kan daardoor aardig oplopen, maar in alle gevallen lijkt die binnen de wettelijke grenzen te blijven. Nawijn krijgt in Heemskerk 950 euro per maand. Jaap Kroon (Urk) heeft 1.620 euro pensionvergoeding gekregen, Nol Kleijngeld (Waalwijk) 1.800 euro, André Borgdorff (Binnenmaas) 1.090 euro en Link (Schinnen) 1.089 euro. Gerritsen (De Bilt) heeft ook pensionkosten ontvangen gedurende negen maanden en Marijke van Beek (Eemsmond) is ook een tijdelijke vergoeding tot pensionkosten toegezegd. In alle gevallen is dat gebeurd om de burgemeesters in staat te stellen aan de wettelijke verhuisplicht van twaalf maanden te voldoen. De Westlandse burgemee.

 

0ster Sjaak van der Tak (benoemd in 2004) krijgt niet zo’n vergoeding. Hij betrok ruim nadat de periode van twaalf maanden was verstreken een appartement in Naaldwijk waarvoor hij de huur uit eigen zak betaalt. Zijn woning in Pernis heeft Van der Tak aangehouden.

 

Dubbele woonlasten

 

Het vergoeden van dubbele woonlasten is door de affaire met de Helderse burgemeester Stefan Hulman een omstreden onderwerp. Hulman, die zijn woning in Rotterdam nog heeft en binnen twaalf maanden een huis in Den Helder had gekocht, vroeg en kreeg aanvankelijk een ruime vergoeding toegezegd van 3.200 euro bruto per maand. Minister Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) zette daar een streep door. De maximumvergoeding voor dubbele woonlasten is maximaal 272,27 per maand gedurende een periode van ten hoogste vier maanden, zo is vastgelegd in artikel 3 van de ministeriële regeling rechtspositie burgemeesters.

 

Acht burgemeesters, die in 2006 of later zijn benoemd, hebben een dergelijke maximale vergoeding gekregen om aan hun verhuisplicht te voldoen, zo blijkt uit het onderzoek van Binnenlands Bestuur. Het gaat om Pieter Litjens (Aalsmeer), Van Gils (Huizen), Hans Verheijen (Mill en St.Hubert), Theo Weterings (Haarlemmermeer), Ton Strien (Olst-Wijhe), Hanselaar-van Loevezijn (Roerdalen), Link (Schinnen), Sjraar Cox (Sittard-Geleen) en Kleijngeld (Waalwijk). Eric Triemstra (Bellingwedde) had voldoende aan een vergoeding van drie keer 272 euro en met twee keer een vergoeding voor dubbele woonlasten van 272 euro kon de verhuisplicht opgelost worden voor Mark Boumans (Haren), Eduard van Zuijlen (Menterwolde) en Gerritsen (De Bilt). Naafs (Utrechtse Heuvelrug) zat daar met 568 euro iets boven, terwijl Bruijn (Haarlemmermeer en Spaarnwoude) voldoende had aan anderhalf keer een dubbele woonlastenvergoeding.

 

Burgemeester Arco Hofland (Zwartewaterland) heeft nog geen vergoeding gekregen. Wel besloot het college zonder Hofland vorig jaar november dat er een vergoeding zou worden gegeven van 450 euro. Hofland, die al sinds 2005 zijn woning in Dalfsen probeert te verkopen en huurt in Zwartewaterland, zou met terugwerkende kracht 10.800 euro krijgen. Hofland heeft in een reactie op dit nieuws tegenover RTL laten weten dat hij nog geen cent vergoeding heeft gekregen.

 

De wettelijke regels staan ook toe dat burgemeesters die verhuizen een verhuiskostenvergoeding krijgen. Wettelijk bedraagt die 5.445 euro. Daarnaast is er een vergoeding voor transportkosten mogelijk die geen maximum kent. Uit het onderzoek van Binnenlands Bestuur blijkt dat gemeenten afwisselend spreken over het vergoeden van verhuiskosten, transportkosten, herinrichtingskosten en soms deels belast en deels onbelast. Cromstrijen en Spijkenisse zijn de twee gemeenten die aangeven dat ze meer dan tienduizend euro voor deze posten hebben vergoed.

 

Goed werkgeverschap

 

In het debat over de verhuisplicht mist burgemeester De Vries van Lingewaard het ministerie van Binnenlandse Zaken, zeker nu de burgemeesters door de economische crisis hun oude huizen minder snel kunnen verkopen. ‘Er zijn tal van collega’s die met het verhuisprobleem worstelen. Het getuigt van goed werkgeverschap als het ministerie zich rekenschap geeft van de problemen waarmee de beroepsgroep te maken heeft, maar ik hoor niets van het ministerie’, constateert De Vries. ‘Het ministerie moet met concrete oplossingen komen en de problematiek van de verhuisplicht niet overlaten aan gemeenteraden en colleges. Want daardoor krijg je Helderse toestanden.’

 

Verhuizing kost Sittard-Geleen zestien mille

 

Als alles bij elkaar opgeteld wordt, kunnen de uiteindelijke kosten om de burgemeester op een eigen stek te krijgen behoorlijk oplopen, zo blijkt in Sittard- Geleen. De gemeente betaalde daar in totaal 16.928 euro aan vergoedingen voor dubbele woonlasten, tijdelijke woonvergoedingen en verhuis- en transportkosten. Burgemeester Sjraar Cox van Sittard-Geleen kreeg voordat hij vanuit Veldhoven verhuisde, een vergoeding voor overnachtingskosten van 2.350 euro. Cox kreeg vervolgens bij de aanvaarding van zijn eerste tijdelijke woning een vergoeding van 5.717 euro. In dit bedrag is één keer een vergoeding wegens dubbele woonlasten van 272 euro inbegrepen. Na het betrekken van zijn tweede en huidige woning werd er aan verhuiskosten- en inrichtingskosten 6.261 euro betaald. In dit bedrag zat ook een vergoeding van drie keer dubbele woonlasten van 272 per keer. Daarnaast betaalde Sittard-Geleen ook nog 2.598 euro rechtstreeks aan het verhuisbedrijf wegens transportkosten. Een woordvoerster van de gemeente verklaart dat Sittard-Geleen zich aan de wettelijke regels heeft gehouden.

 

‘Bizarre situatie’

 

Simone Dirven, burgemeester in Dongen en voormalig wethouder in Halderberge, dacht bij haar benoeming in april 2006 dat ze haar oude huis – ‘in de hogere prijsklasse’ – binnen twaalf maanden zou verkopen. Dat is tegengevallen. Het huis staat nog steeds te koop. Intussen heeft Dirven een woning in Dongen gekocht om zo na twee jaar aan de verhuisplicht te voldoen. ‘Sinds augustus heb ik twee huizen. Ik heb vier keer 272 euro vergoeding gekregen voor dubbele woonlasten. En dat was het. Ik vind dat geen vergoeding van deze tijd. Er zouden toch charmantere oplossingen mogelijk moeten zijn’, zegt Dirven. ‘Ik ben financieel in een bizarre situatie terechtgekomen. De handelwijze van mijn collega in Den Helder helpt niet om een oplossing te vinden. Daar kan ik heel open over zijn.’

 

‘Buitengewoon lastig’

 

Verhuizen wil hij wel. Daarover mag geen twijfel bestaan, maar zichzelf nodeloos op kosten jagen is het andere uiterste. Eric van Oosterhout is sinds 15 september 2007 burgemeester in het Drentse Aa en Hunze. Afgelopen september passeerde hij de wettelijke grens van twaalf maanden waarbinnen hij had moeten verhuizen. ‘Het is buitengewoon lastig’, constateert Van Oosterhout. ‘Een huis krijgen is geen probleem, maar een huis verkopen wel. De makelaars vallen bij bosjes om. Het is niet zo dat ik niet wil verhuizen. Ik heb tegen de raadsleden gezegd dat als zij willen dat ik verhuis, ik een woning huur. Doe niet zo raar, zeiden ze. De raad heeft er dus alle begrip voor dat ik nog niet ben verhuisd. Ik woon in Borger Compagnie. Dat is op vier kilometer van de grens van de gemeente Aa en Hunze. Ik hinkel bij wijze van spreken naar de gemeente.’

 

‘Creatieve oplossingen’

 

Peter Snijders, burgemeester in De Wolden, heeft tot zijn geluk afgelopen maand zijn huis in Dalen kunnen verkopen. Hij had in september al moeten verhuizen naar De Wolden, maar de raad gunde hem ondanks de verhuistermijn van twaalf maanden de tijd om zijn huis eerst te verkopen. ‘Iedereen zei: dat huis ben je zo kwijt, maar het heeft wel anderhalf jaar geduurd.’ Snijders was enkele jaren geleden kabinetschef van de Overijsselse commissaris van de koningin. Hij zag toen al dat de verhuisplicht voor problemen zorgde. Als burgemeester merkt hij dat er niet veel is verbeterd. ‘In het bedrijfsleven is het vrij normaal dat je mensen faciliteert op het punt van de huisvesting. Wat ik merk in de burgemeesterspraktijk is dat je moét verhuizen en dat je het voor de rest zelf allemaal maar moet uitzoeken. Ik vind dat daar op rijksniveau wat aan gedaan moet worden. Het gaat niet per se om geld, maar enige hulp zou wel helpen. Waarom zouden gemeenten een huis dat verkocht moet worden, niet taxeren en tegen de geldende marktprijs overkopen? Dat gebeurt in het bedrijfsleven ook. Als overheid zouden wij meer moeten aansluiten bij de creatieve oplossingen die in het bedrijfsleven gebruikelijk zijn.’

 

Het onderzoek naar de wettelijke verhuisplicht van burgemeesters en het verstrekken van vergoedingen is in opdracht van Binnenlands Bestuur uitgevoerd door onderzoeksbureau Peter Faber/UZ3.