Burgemeesters

Deze week nog werd hij geïnterviewd door de Volkskrant en daar zei hij het weer: ‘Iedereen denkt dat de burgemeester de baas is. Dat is-ie niet. De wethouders zijn de baas. Dat geldt zeker voor de Noord/Zuidlijn, waarvoor speciaal een wethouder is.’ Formeel is dat vast en zeker waar, maar erg krachtig en heldhaftig klinkt zo’n houding niet. Je vraagt je af of Cohen ook alle betrokkenheid van zich af had geworpen als de aanleg van dat metrolijntje een fluitje van een cent was geweest. Maar goed, mij gaat het even om iets anders.

Mijn gedachten gaan terug naar de Kamerverkiezingen van 2003. Herinnert u zich nog dat PvdA-partijleider Wouter Bos ineens Job Cohen voordroeg om na de verkiezingen minister-president te worden? Bos achtte zichzelf nog niet rijp voor die functie en wilde liever de fractie leiden. Cohen werd voorgedragen als de man van ervaring. Cohen was een echte leider, iemand die knopen kon doorhakken en moeilijke klussen tot een goed einde wist te brengen.

Met de kennis van toen en de wetenschap van nu moet je constateren dat Cohen destijds volkomen ten onrechte is voorgedragen voor het premierschap. Als burgemeester van Amsterdam is Cohen volgens eigen zeggen nooit de baas geweest. En als je ergens niet de baas van bent, dan kun je ook leiderschap niet bewijzen. Kortom, in 2003 heeft Cohen zich laten fêteren als de leider die hij krachtens de minimale bevoegdheden van zijn functie helemaal niet was. Die conclusie moet je toch opmaken uit Jobs eigen woorden.

Zoals wij nu weten, is het er niet van gekomen. Bos won in 2003 wel de verkiezingen, maar zijn zege was niet groot genoeg om het premierschap voor zijn partij op te eisen. Cohen bleef burgemeester, onmachtig tot een echte leider uit te groeien. Bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn had hij ‘geen reden om erbovenop te zitten’, zoals hij in de Volkskrant zei.

Zou het voortaan beter gaan als wij een gekozen burgemeester krijgen? Cohen is er een voorstander van en ook mij lijkt die staatsrechterlijke vernieuwing een stap vooruit. Wanneer de burgers van een stad ook in Nederland hun eigen burgemeester kunnen kiezen, dan is dat alleen maar goed voor het herstel van het democratisch elan.

Maar met alleen het kiezen van de burgemeester ben je er nog niet. Je moet zo’n burgemeester ook de macht geven die hem (of haar) in staat stelt het leiderschap uit te oefenen. Opdat een burgemeester in de toekomst niet alleen het lint doorknipt, maar ook kan zeggen: ‘Onder mijn bezielende leiding is dit project gerealiseerd en daarom ben ik trots op mijn team.’