Burgemeester Sylvester voert verkeerde oorlog

Burgemeester Joyce Sylvester van de gemeente Naarden bepleit opheffing van 130 kleine gemeenten, zo kopte de website van BB op woensdag 5 september. De PvdA-burgemeester zou haar partijgenoot minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken per brief laten weten dat er voor de kleine gemeenten geen enkele toekomst meer is en het dus maar beter is meteen forse knopen door te hakken. 

De burgemeester redeneert dat de kleine gemeenten hoofdzakelijk zijn aangewezen op het uitvoeren van rijks­taken, maar zelfs dat gaat niet meer lukken. Bij de grote decentralisaties worden slechts in naam bevoegdheden aan de kleine gemeenten overgedragen. Na binnenkomst wordt dit takenpakket meteen weer overgedragen naar grote overkoepelende samenwerkingsverbanden, waar kleine gemeenten vrijwel niets over hebben te vertellen en vrijwel geen enkele controle op uit kunnen oefenen. En dan is het volgens de burgemeester van Naarden maar beter om op grote schaal het hoofd in de schoot te leggen en als kleine gemeenten collectief de vlag te strijken. 

In veel gemeenten wordt men nu pas wakker en begint men te begrijpen dat de immense taakoverdracht naar de gemeenten niets anders is dan een opmaat om de huidige schaal van de gemeenten rigoureus te veranderen. Linksom is het nooit gelukt om 150 gemeenten in het leven te roepen en nu wordt het eens rechtsom geprobeerd. Maar zover is het nog niet. In alle lopende decentralisatiedossiers stapelen de problemen zich op. Het kost het kabinet-Rutte II de grootst mogelijke moeite om de noodzakelijke wetsvoorstellen in elkaar te steken. Alle beloften over een tijdige indiening worden voortdurend gebroken omdat het vooralsnog nauwelijks lukt om het zaakje in orde te brengen.

Een en ander betekent dat diverse voorstellen ternauwernood in 2014 zullen kunnen worden afgehandeld, waardoor invoering van de  nieuwe systemen in 2015 nu al onhaalbaar is geworden. Dit nog geheel los van de vraag of de decentralisatievoorstellen wel op meerderheden kunnen rekenen. Gezien de uiterst wankele basis van het kabinet is de kans aanzienlijk dat een groot deel van het decentralisatiedossier tussen de wielen gaat raken en gewoon helemaal niet doorgaat, ook omdat de operatie veel ingewikkelder is dan men tot nu toe heeft voorgesteld.

Uit het veld komen reeksen verontrustende berichten over de uitvoeringsproblemen die zullen rijzen. De meeste gemeenten hebben ondertussen wel begrepen dat het hoofddoel van de decentralisatie is om het kabinet te voorzien van vele miljarden om het gapende begrotingsgat te dichten. In naam wordt geschermd met tranen­trekkende beelden over zorg dicht bij de burger, maatwerk en uitvoeringssynergie, maar juist op die punten wordt nu duidelijk dat kaalslag, zorgreductie en bezuiniging eerder de leidende beginselen zullen zijn.

In politiek en ambtelijk Den Haag bestaat de naïeve
gedachte dat in de periode rond de raadsverkiezingen van 2014 de grote decentralisatiedossiers parlementair kunnen worden binnengetikt. Dat wordt een grote desillusie. De raadsverkiezing zal juist veel politieke turbulentie geven rond deze thema’s en dat zal de inschikkelijkheid van de oppositiepartijen in Tweede en Eerste Kamer zeker niet vergroten. En het zou ook heel goed kunnen dat het kabinet tegen die tijd helemaal niet meer bestaat.

Joyce Sylvester gaat uit van voldongen feiten en voert om die reden de verkeerde oorlog. Het zou veel beter zijn indien uit het lokale bestuur een brede beweging ontstaat die beoogt om de decentralisatievoorstellen veel rustiger en gefaseerd ingevoerd te krijgen. Indien in het beoogde tempo met het uitgedachte format wordt doorgegaan, dan kunnen over een aantal jaren diverse parlementaire enquêtecommissies aan de slag om te bezien hoe het toch mogelijk was dat zo veel onbenul en rampspoed over de gemeenten kon worden uitgestort.