Bang voor de boeren

De gesprekken verstommen in de grote zaal van ijsbaan De Westfries in Hoorn, waar het VNG jaarcongres plaatsvindt. Iedereen wacht op het moment dat koningin Maxima via een videoboodschap de bezoekers zal toespreken, gevolgd door de officiële opening door voorzitter Jan van Zanen.

Maar het is niet Maxima die als eerste de bezoekers toespreekt, en ook niet Van Zanen. Een boer stapt op het podium. Een stilte valt. Dan begint de boer te spreken. Het blijkt een vertegenwoordiger van de Farmers Defence Force. Blijkbaar hoort de toespraak, hoewel niet in het programma vermeld, toch tot het officiële gedeelte, want niemand grijpt in.

De boer begint te praten over de moeilijke positie waarin zijn sector zich bevindt. De zaal knikt instemmend. Maar al snel verandert de toon van de boer. Er volgt een hele reeks platitudes en onwaarheden, zoals we die tegenwoordig vrijwel dagelijks uit de mond van de meer radicale protesterende boeren horen. De rekenmodellen kloppen niet, de minister wil een dictatuur, onder de 80 procent van landbouwproducten die worden geëxporteerd wordt ook de sierteelt gerekend, snelwegen zorgen voor net zoveel uitstoot als de landbouw. De ene onwaarheid volgt op de andere.  Met soms onzinnige voorbeelden: ‘als er in een straat 9 tuinen staan zonder brandnetels en eentje met, dan komt dat doordat iemand zijn tuin niet heeft onderhouden en niet door de stikstof.’

De toespraak van de boer gaat tien minuten door en eindigt in een oproep aan alle aanwezigen om ‘hun’ volksvertegenwoordiger een oproep te sturen tegen het stikstofplan van het kabinet te stemmen. De zaal klapt plichtmatig. De boer verlaat het podium en het programma neemt een aanvang. Niemand zegt een woord meer over de boer.

Later verneem ik dat er de maandagavond voor het congres contact is geweest met de Farmers Defence Force. Onder dreiging van een massale komst van protesterende boeren is de VNG door de knieën gegaan en heeft de boer het podium gegeven. Eerder hadden de burgemeesters van Hoorn en Koggeland besloten dat een massaal protest door de boeren in Hoorn verboden was, om redenen van verkeersveiligheid. Blijkbaar was het optreden van de FDF-boer het wisselgeld. Niet geheel onbegrijpelijk, wanneer je ruim twee jaar hebt gewerkt aan de voorbereiding van dit congres en je niet wilt dat de bezoekers op blokkades stuiten of dat zich wanordelijkheden voordoen rondom de locatie. Vanuit organisatieperspectief geen onlogische keuze. Maar tegelijkertijd is het wel zorgelijk dat de radicale boeren zich het podium van het belangrijkste gemeentelijke congres op weten te chanteren.

Geen middel lijkt een deel van de boeren nog te schuwen. Honderd oude knotwilgen werden maandag half omgezaagd in de Krimpenerwaard om het standpunt van deze boeren duidelijk te maken. Snelwegen worden geblokkeerd. Een vrouw met kinderen werd door een honderdtal boeren thuis opgezocht en geïntimideerd, omdat zij overdag de minister van Natuur en Stikstof is. En nu eisen boeren een plek op het podium van het VNG-congres en krijgen die.

Natuurlijk moet er over de stikstofplannen gepraat kunnen worden. Natuurlijk moet het mogelijk zijn door middel van demonstraties je onvrede over plannen te laten blijken. Maar nu lijkt het gesprek vooral beheerst door angst. Iedere politicus, zelfs de grootste verdedigers van de stikstofplannen, begint tegenwoordig zijn betoog met het uitspreken van begrip voor de boeren. Maar het lijkt er meer op dat iedereen bang is. Bang voor de boeren. En angst, zo wil het spreekwoord, is nooit een goede raadgever.