Natie der polderregenten
De bestuurlijke kaste van ons land laat zich al eeuwenlang niet zozeer leiden door hoogdravende principes, maar sluit vooral politieke compromissen waarin zoveel mogelijk mensen zich kunnen vinden. Daarbij proberen bestuurders de indruk te wekken boven de partijen te staan. Die traditie gaat terug tot de zestiende eeuw ‘en waarschijnlijk daarvoor al’, beschrijft Wim Voermans in zijn boek 'Het land moet bestuurd worden'.
Onze postzegelnatie behoort tot de meest welvarende ter wereld en heeft ongeveer de minst corrupte gezagsdragers. Tegelijkertijd bedreigen diezelfde ‘polderregenten’ onze democratie, concludeert hoogleraar Staats- en bestuursrecht Wim Voermans in Het land moet bestuurd worden.
Hoe Nederland al eeuwen wordt bestuurd
De bestuurlijke kaste van ons land laat zich al eeuwenlang niet zozeer leiden door hoogdravende principes, maar sluit vooral politieke compromissen waarin zoveel mogelijk mensen zich kunnen vinden. Daarbij proberen bestuurders de indruk te wekken boven de partijen te staan. Die traditie gaat terug tot de zestiende eeuw ‘en waarschijnlijk daarvoor al’, beschrijft Voermans.
In zijn boek analyseert hij vooral hoe het openbaar bestuur functioneert in relatie tot het parlement. Zo komt ook de zogenoemde Rutte-doctrine in beeld, waarbij de grondwettelijke inlichtingenplicht van bewindslieden aan de Kamer zo beperkt mogelijk wordt geïnterpreteerd. Die plicht moet namelijk wel ‘effectief en werkbaar zijn voor alle betrokkenen’, zo klonk het in 2019 vanuit de boezem van het derde kabinet- Rutte. ‘Effectief en werkbaar voor alle betrokkenen, exclusief de Kamers dan welteverstaan,’ voegt Voermans er aan toe.
De Leidse hoogleraar geeft een mooi overzicht van polderregenten uit heden en verleden die dergelijke principes onderschrijven, met als meest sprekende voorbeeld Piet Hein Donner. Hij werd na ‘een ambtelijke flitscarrière’ verschillende keren minister en kreeg vervolgens als ‘onderkoning’ de leiding over de Raad van State.
In 2018 legde Voermans de vinger op de zere plek toen hij als gast bij Buitenhof het vermoeden uitsprak dat Donner als vicevoorzitter van de Raad van State persoonlijke invloed uitoefende op de beoordeling van het voorstel tot intrekking van de Wet raadgevend referendum. Dezelfde Donner had zich in het verleden uiterst kritisch uitgelaten over het referendum. Daarop ontving Voermans van ‘de zelfbenoemde hoeder van het Nederlandse bestel’ een persoonlijke brief waarin Donner fel uithaalde naar de ‘ongepaste’ opmerkingen van de hoogleraar. Voermans had blijkbaar ‘weinig inzicht’ hoe een ‘Hoog College van Staat’ functioneert. De ‘kwaaie brief’ van Donner staat integraal in het boek.
Voermans laat zien hoe bestuurders in de praktijk ambtenaren worden die in ‘een parallelle werkelijkheid’ terechtkomen, ‘waarin bestuurders volgens een eigen bestuurlijke logica keuzes maken’. De knelpunten op het gebied van rechtsstaat en democratie die het boek beschrijft ‘zitten niet in wié er besturen, maar hoe er wordt bestuurd’. De prestaties van bestuurders in een democratische rechtsorde zijn immers zo goed als de context en de opgelegde beperkingen waarbinnen bestuurders opereren, benadrukt Voermans.
De ware polderregent zal dergelijke conclusies in de publieke openbaarheid met volle kracht onderschrijven.
Citaat uit het boek: ‘In een democratie is informatie de zuurstof voor het leven van een parlement’
Het land moet bestuurd worden door Wim Voermans; Prometheus, 2021; 22,00 euro
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.