Analyse coalitieakkoord: wat zijn de gevolgen voor gemeenten?

Op 15 december jl. presenteerden de fractievoorzitters van VVD, D66, CDA en ChristenUnie hun coalitieakkoord. Een dag later stelde de Tweede Kamer Mark Rutte aan als formateur voor een nieuw kabinet. Dit kabinet zal naar verwachting in januari 2022 gepresenteerd worden. In dit artikel analyseren wij het coalitieakkoord op hoofdlijnen. Wat zijn de gevolgen voor gemeenten op het gebied van klimaat, wonen en ruimtelijke ordening, de Regiodeals en het Groeifonds, de gemeentefinanciën en de jeugdzorg?

Het coalitieakkoord dat VVD, D66, CDA en ChristenUnie op 15 december 2021 presenteerden, bevat voorstellen voor de publieke sector in brede zin: van woningcorporaties tot onderwijs en zorg. In dit artikel analyseren wij het coalitieakkoord op hoofdlijnen. Daarbij richten we ons concreet op de gevolgen voor gemeenten op het gebied van klimaat, wonen en ruimtelijke ordening, de Regiodeals en het Groeifonds, de gemeentefinanciën en de jeugdzorg. Op een later moment publiceren we analyses van de betekenis van het coalitieakkoord voor de specifieke werkvelden binnen de publieke sector.

Vertrouwen herstellen tussen burgers en overheid

Een belangrijk doel van het coalitieakkoord is het herstellen van het vertrouwen tussen burgers en de overheid. De coalitiepartijen geven aan te willen werken aan een overheid die ‘transparant, toegankelijk en begrijpelijk’ is, waarbij het onafhankelijk toezicht en de democratische controle op de uitvoerende macht moet worden versterkt. Zo moet het voor inwoners makkelijker worden om in contact te komen met de overheid. Ook wordt wetgeving meer getoetst op eenvoud, de menselijke maat en uitvoering. In dat kader worden ook hardheidsclausules in de wet opgenomen, om in de uitvoering van de wet meer ruimte te creëren om af te wijken als de gevolgen voor mensen onevenredig groot zijn.

Klimaat, energie, wonen en ruimtelijke ordening

Het nieuwe kabinet krijgt nieuwe ministers voor Klimaat en Energie en voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO). Op het gebied van klimaat en energie willen de coalitiepartijen de uitvoeringskracht van het Rijk en medeoverheden vergroten om de energietransitie te laten slagen. Medeoverheden krijgen via een specifieke uitkering middelen voor de uitvoering van het klimaatbeleid.

De nieuwe minister van VRO krijgt een regiefunctie voor het ruimtelijke beleid, zowel op het gebied van verstedelijking als voor andere opgaven met een sterke ruimtelijke component. Het nieuwe kabinet komt daarnaast met een hernieuwde Nationale Woon- en Bouwagenda. Deze bevat afspraken over het aantal te bouwen woningen en de benodigde randvoorwaarden voor de bouw, zoals capaciteit voor vergunningverlening en voldoende bouwpersoneel. Hiervoor komt in de komende tien jaar in totaal € 7,5 miljard beschikbaar. Dit geld is bedoeld voor een goede ontsluiting van nieuwe woningen in de veertien verstedelijkingsgebieden en daarbuiten.

Om financiële knelpunten in de grondexploitatie bij specifieke projecten op te lossen, worden de woningbouwimpuls en de regeling voor het Volkshuisvestingsfonds verlengd. De verhuurdersheffing wordt afgeschaft. Er worden bindende prestatieafspraken gemaakt met corporaties, zodat de investeringscapaciteit die hierdoor ontstaat wordt gebruikt voor de bouw van flexwoningen, betaalbare huurwoningen, renovatie, verduurzaming en voor de leefbaarheid van wijken.

Regiodeals en Groeifonds

De Regiodeals worden de komende jaren voortgezet. Het nieuwe kabinet wil deze publiek-private samenwerkingsverbanden versterken om regionale, economische kansen te benutten. Hiervoor komt tot aan 2025 € 900 miljoen beschikbaar. Ook het Nationaal Groeifonds wordt doorgezet via investeringen in projecten gericht op kennisontwikkeling, onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Hiervoor komen geen extra middelen beschikbaar ten opzichte van de bestaande middelen van het kabinet-Rutte III.

Lees de complete analyse op bmc.nl >