Blunder in Zeeuws advocatenrapport

Gedeputeerde Staten van Zeeland zagen in deze kritiek aanleiding om aan het gerenommeerde advocatenkantoor Stibbe een second opinion te vragen. Deze is gegeven door hoogleraar en collega Tom Barkhuysen die aan dat kantoor is verbonden. In een uitvoerig advies betoogt Barkhuysen dat GS geen enkele juridische blaam treft. Nu kan men uiteraard over kwesties als deze van mening verschillen, maar dat lijkt hier wat anders te liggen nu het advocatenrapport een curieuze blunder bevat.

Gesteld wordt namelijk dat de actieve informatieplicht uit de Provinciewet niet of minder scherp van toepassing is bij exclusieve collegebevoegdheden. Anders gezegd: hoe exclusiever de collegebevoegdheid, hoe minder aanleiding er hoeft te zijn om Provinciale Staten te informeren. Letterlijk schrijft Barkhuysen: ‘GS heeft beoordelingsruimte bij de uitoefening van de informatieplicht op grond van artikel 167 lid 2; het heeft een eigen afweging kunnen maken waarbij van belang is dat het hier een exclusieve bevoegdheid van GS bevat.’

En ook: ‘Van belang is namelijk dat PS alleen die informatie moet ontvangen die zij voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft. Aangezien het personeelsbeleid in ruime zin een taak is die aan GS is toegekend in art. 158 Provinciewet, betreft de informatie over dit onderwerp in beginsel geen informatie die PS voor haar taakuitoefening nodig heeft.’ Alleen als er een taak van PS is – bijvoorbeeld in de zin van een besluitbevoegdheid – dan zou de actieve informatieplicht scherper in beeld komen.

Deze opvatting is niet alleen uiterst curieus, maar ook zeer onjuist. De verantwoordings- en informatieplichten van GS spiegelen met de controletaken van PS. Juist waar exclusieve GS-bevoegdheden bestaan – en dat is op heel veel terreinen het geval – moeten PS op basis van een actieve en passieve informatieverstrekking hun controlerende taak kunnen uitoefenen.

Barkhuysen lijkt ervan uit te gaan dat controle geen taak van PS is in de zin van art. 167 lid 2 van de Provinciewet. Als dat juist zou zijn, dan valt vrijwel de gehele actieve informatieplicht als een kaartenhuis in elkaar en ontstaat grote schade voor de controlepositie van de Staten en de gemeenteraden. Barkhuysen billijkt zelfs dat de pers wel wordt geïnformeerd en de Staten niet of niet direct. Je moet het maar durven opschrijven.

Bij de invoering van de actieve informatieplicht stond vanaf het begin vast dat bij collegebesluiten van ingrijpende aard er actief moet worden geïnformeerd. Daarover bestond ook in de Kamerdebatten volstrekte helderheid en consensus. Aan de gemeenteraden en de Staten werd naderhand geadviseerd om afspraken te maken, maar dat betrof dan vooral de vraag of ook kleinere zaken onder deze plicht vallen.

In het rapport-Barkhuysen wordt op dit punt een geheel verkeerde voorstelling van zaken gegeven. Er is niet goed gekeken naar de achtergrond van en de beweegredenen voor deze informatieplicht. De kwestie is van principiële betekenis omdat een dergelijke onjuiste zienswijze de actieve informatieplicht in de kern uitholt. Bij de 57-plusregeling hadden GS eerder en beter – desnoods vertrouwelijk – de Staten van Zeeland moeten informeren. Inmiddels is gebleken dat deze opvatting in de Staten van Zeeland breed wordt gedragen en GS hebben beterschap beloofd.

In het debat daarover werd echter op basis van het rapport-Barkhuysen aangenomen dat in juridisch opzicht GS correct heeft gehandeld. Nu blijkt dat het advocatenrapport in de kern ondeugdelijk is en rechtstreeks naar de prullenmand kan, had deze conclusie niet getrokken mogen worden. Daaruit zijn lessen te trekken voor de toekomst en collega Barkhuysen moet voortaan beter studeren en degelijker werk afleveren.