Helft Nederlanders ziet gemeentefusie niet zitten

Bijna de helft van de Nederlanders denkt dat het samengaan van gemeenten niet goed is voor hoe gemeenten worden bestuurd. In enquête-onderzoek van ANP en Kieskompas geeft bijna de helft (46 procent) van de mensen aan negatief te staan tegenover het herindelen en fuseren van gemeenten. Slechts 17 procent van de ondervraagden is positief.

Negatieve ontwikkeling

Vooral ChristenUnie-, PVV- en FVD-stemmers zien het herindelen en fuseren van gemeenten als een negatieve ontwikkeling. Onder de achterban van deze partijen is bijna 70 procent van mening dat deze maatregel slecht uitpakt voor het lokale bestuur. Dit percentage ligt beduidend lager onder VVD-stemmers (37 procent) en stemmers op GroenLinks (36 procent), D66 (31 procent) en Volt (15 procent).

Advies

Een herindeling kan gebeuren op initiatief van de gemeenten zelf, maar in bijzondere gevallen ook op initiatief van de provincie. De Provinciale Staten beslissen uiteindelijk over de doorgang van een gemeentelijke herindeling of fusie. Dit gebeurde recent in Zuid-Holland, waar Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne sinds dit jaar de nieuwe gemeente Voorne aan Zee vormen. De provincie Zuid-Holland gaf hierover een positief advies aan de Eerste en Tweede Kamer.

Referendum

In 2022 ging in Noord-Holland de gemeente Weesp op in de gemeente Amsterdam. Hierbij speelde de provincie al vroeg in het proces een rol. In 2017 kreeg de gemeente Weesp te horen dat ze moest kiezen bij welke andere gemeente ze wilde horen, anders zou de provincie die keuze maken. In een referendum werd vervolgens voor aansluiting bij Amsterdam gekozen.

Meer afstand

Een gemeentelijke herindeling zou moet leiden tot meer bestuurlijke efficiëntie en kostenbesparing. Critici wijzen er, onder meer in onderzoek van het COELO (Rijksuniversiteit Groningen), echter op dat dit soort samenvoegingen ook kunnen zorgen voor meer afstand tussen bestuur en burger. Het zou onder meer leiden tot een lagere opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen. Nederland telt in 2023 in totaal 342 gemeenten. In 2019, toen de vorige Provinciale Statenverkiezingen werden gehouden, waren dit er 355. Tien jaar geleden telde Nederland nog 408 gemeenten.

Het enquête-onderzoek is uitgevoerd tussen 24 februari en 6 maart, en werd ingevuld door een representatieve groep van ruim 2400 Nederlanders.