Bewoners Spijk bepalen zelf besteding dorpsbudget

Een eigen budget om een dorp van 685 zielen te runnen. Het lijkt een droom van alle dorpverenigingen in Nederland. Voor de Dorpsraad van Spijk kwam het uit. Moeten ze als dorpelingen in Nederland wel zelf het gras maaien. Of niet.

Waar de Rijn ons land binnenkomt

Het begon met een dorpsplan. Letterlijk wonend  aan de rand van Nederland, - waar de Rijn ons land binnenkomt - sloegen de bewoners van het dorpje Spijk vorig jaar de handen ineen om hun woonplaats eens flink op te knappen.  Maar geld om bijvoorbeeld de bestrating aan te pakken – ze wilden graag klinkers in plaats van asfalt - was er niet. Ook aan de gemeente Rijnwaarden, waar Spijk toe behoort, gaat de crisis immers niet  voorbij.

Dorp kost 180.000 euro
Totdat het idee ontstond om het ‘dan maar eens anders te doen’. Waarom het gemeentebudget niet geheel aan de bewoners gegeven, zodat ze zelf kunnen bepalen hoe ze hun dorp willen inrichten? Met steun van de Vereniging Kleine Kernen en de Heidemij sloeg  de gemeente Rijnwaarden aan het rekenen. Het dorp bleek 180.000 euro aan gemeenschapsgeld te kosten. Exclusief de bijstanduitkeringen, dat geld houdt de gemeente graag zelf in beheer. Blijft er voor de inwoners toch nog een mooi sommetje over om uit te geven.

Taken overnemen
Deal is wel dat de bewoners dan ook bepaalde taken van de gemeente overnemen, aldus burgemeester Mark Slinkman van Rijnwaarden. ‘Het is simpel: stel het groenbeheer in en rond het dorp kost ons 50.000 euro. Als de bewoners toezeggen dat zelf te gaan doen, dan mogen ze dat geld van ons  elders in het dorp besteden. Ze kunnen er een aula van inrichten in de kerk, ze kunnen er de wegen mee bestraten, als het maar aan het dorp ten goede komt’.

Maaien niet nodig

Eisen aan het bermbeheer stelt de gemeente slechts zijdelings. Het mag kort gezegd geen bende worden, maar of de bewoners het gras maaien zoals gemeentewerken dat nu doet, dat mogen ze zelf weten. ‘Het kan zijn dat ze voor een ecologische groenstructuur kiezen, met wilde bloemen, vlinderstrijken en wat dies meer zij. Dat kan er prachtig uitzien en bespaart veel werk’.

Geen slagbomen

De burgemeester ziet het al voor zich: bloeiende bermen, met rode klinkers bestrate wegen, bloembakken om het verkeer te dempen. Maar wat als de bewoners besluiten een hek om het dorp te plaatsten, of de doorgaande weg af te sluiten voor alle verkeer?  ‘Dat gaat natuurlijk niet, ze mogen in redelijkheid met het geld doen wat ze willen, zolang ze zich de apv en de wet houden. Oh ja, en er mogen geen gaten in de wegen vallen'.

Voorbij het gestolde wantrouwen
Slinkman is daar echter ook geen moment bang voor. Hij spreekt van vertrouwen in plaatst van ‘wantrouwen gestold in regels en bepalingen’. Dit is een dorp van handwerklieden, ze zijn gewend aan te pakken, de gemeenschapszin is sterk. We  zullen komende tijd zien hoe lang hun polsstok is.’

Taken naar draagkracht
Want het zal niet zo zijn dat de gemeente onmiddellijk alle taken aan de bewoners zal overdragen. Het dorp zal moeten aangeven wat het denkt aan te kunnen. Bijvoorbeeld wel groenbeheer of gladheidbestrijding in de winter, maar niet het vuil ophalen. Het geld dat ze voor de gemeente uitsparen krijgen ze in het handje. De taken waar de bewoners niet aan toe komen blijft de gemeente doen, met het daarvoor geldende budget.

Mooi experiment

En wat als de bewoners ruzie krijgen over de kleur van de straatklinkers?  ‘Daar geloof ik niets van’, aldus de burgemeester. Hij laat zich door dit soort pragmatische en kritische vragen niet uit het veld slaan. ‘We zullen wel zien, ik denk dat we een mooi  experiment gaan uitvoeren.’

Dijken taboe

Er is één taboe: van de omringende Rijndijken blijven de bewoners af. Die staan onder beheer van Rijkswaterstaat, dus die taak kan de gemeente niet eens overdragen. ‘Dat zou fraai zijn, als de bewoners het onderhoud aan de dijk moeten gaan afwegen tegen de verbouwing van het dorpshuis. Maar verder ligt –in redelijkheid - alles open, zo benadrukt Slinkman nog maar eens.