Wim van de Donk: ‘Brabant verandert, ik verander mee'

‘Elkaar leren kennen en weten wat mensen beweegt. Misschien ben ik daarom wel uitverkozen tot de beste bestuurder van het jaar’, zo reageert Wim van de Donk op zijn verkiezing tot beste lokale bestuurder 2016.

In het Utrechtse provinciehuis kreeg de Brabantse commissaris donderdagmiddag de onderscheiding uitgereikt door minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. ‘Ik ben zeer vereerd, maar was ook verwonderd. Ik voel mij gedragen in de provincie, maar ik had er totaal geen rekening mee gehouden. Je doet je werk grotendeels achter de schermen’, zegt de CDA-bestuurder in een interview in Binnenlands Bestuur.

Brabant verandert
Brabant, zo zegt hij in het interview, is zijn lust en zijn leven. ‘Ik zou dit ambt op geen enkele andere plek willen vervullen.’ Van de Donk: ‘Ik vind het elke dag nog een grote eer en een bijzondere opdracht om commissaris in Brabant te mogen zijn.’ Een provincie die ook echt iets betekent voor de Brabanders. ‘Als Guus Meeuwis Brabant zingt, dan staan mensen met de tranen in hun ogen’, zegt hij (‘En dan denk ik aan Brabant, want daar brandt nog licht’). ‘Toen ik de overstap maakte van de WRR naar de provincie, waren veel mensen verbaasd. Wat doet hij nou? Maar, Brabant dienen is toch het hoogste wat je in het leven kunt bereiken? Ik houd van de mensen hier, ik houd van het landschap. Ik zou dit ambt ook op geen enkele andere plek willen vervullen. Alleen hier kan ik aanvoelen hoe de mensen in elkaar zitten. Brabant verandert, maar ik verander mee.’

Verbindingskracht
Een veranderende (export)provincie die de eerste harde klappen opving van de wereldwijde economische malaise, maar die nu ook weer eerder opveert. Wim van de Donk: ‘Ik weet wel hoe dat komt. We kennen elkaar, we vertrouwen elkaar en we steken onze ambities niet onder stoelen of banken. Zoals Rob van Gijzel dat zo mooi kon zeggen: er is hier altijd iets geweest van samen overleven. De enige grondstof in deze van oudsher arme provincie is onze verbeeldingskracht en verbindingskracht.’

Kroonbenoeming
Brabant is ook de provincie van 64 gemeenten – de meeste van Nederland. Met 64 burgemeesters. ‘Ik ken ze allemaal en zij kennen mij; de lijnen zijn kort.’ Wim van de Donk heeft al honderden sollicitanten over de vloer gehad. Ergens na de  zomer maakt de opvolger van Ton Rombouts in Den Bosch zijn opwachting. Wat maakt een burgemeester succesvol? Commissaris Van de Donk: ‘Natuurlijk heb je de standaardcompetenties, zoals het maïzena-gehalte, het bindend vermogen, maar je moet ook altijd dóór de profielschets heen naar de gemeente kijken. Wie zijn de mensen, wat is er te doen, wat is de karakteristiek van de kernen of de stad? Als commissaris moet je oog hebben voor de verschillen die er ook in Brabant zijn. Het kan best zijn dat iemand wel in een gemeente past, maar niet in de andere. Het is altijd maatwerk.’ Maar het succes van de burgemeester wordt toch in de eerste plaats bepaald door het feit dat hij door de kroon is benoemd, vindt Van de Donk. ‘Hij is daardoor van en voor iedereen burgemeester.’

Gouden advies
Besturen is volgens hem meer dan ratio alleen; het draait ook om wat je erbij voelt. En je moet de rol van vertrouwensman kunnen vervullen. ‘Mensen verwachten wat van de commissaris van de koning. Iemand met Q-koorts die bij de rechter vastloopt of een ondernemer die zegt: “Commissaris wat ik nu toch allemaal meemaak. Komt u eens kijken of wilt u dat dossier eens inzien?” Dat doe ik ook. Kafka bestaat namelijk. Er zijn altijd duizend kanten aan een zaak en je krijgt natuurlijk ambtelijke adviezen, maar ik neig er toch altijd toe om te zeggen: “Eerst even goed luisteren naar wat iemand te zeggen heeft.” Het zijn namelijk bijna altijd serieuze mensen. Ik bel de burgemeester of ik ga ernaartoe. Hebben we dit nu echt bedoeld? Dat we na de vakantie verder kijken, maar dat een ondernemer dan wel drie maanden rente verder is? Kunnen we ons even inleven?’

Bij zijn aantreden als commissaris kreeg Wim van de Donk een gouden advies van voormalig CDA Statenfractievoorzitter Jan Melis: communiceer met iedereen, ook als het niet nodig is, want dan kun je het ook als het écht nodig is. Van de Donk: ‘Elkaar leren kennen en weten wat mensen beweegt. Misschien ben ik daarom wel uitverkozen tot de beste bestuurder van het jaar.’

Lees vanaf vrijdag het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week (inlog)