‘Je ziet alles in mijn gezicht’

Nadya Aboyaakoub-Akkouh leek na Nijkerk genoeg te hebben van het zijn van wethouder. De brandstof was op. Snel na haar afscheid lonkte het grote Amersfoort. Nadya stortte zich op een nieuw wethouderschap. ‘Passie is mijn brandstof, maar ook mijn valkuil.’

‘We leven in de goede tijd’, zegt wethouder voor GroenLinks in Amersfoort Nadya Aboyaakoub-Akkouh (46). Van bestuurders wordt nu de menselijke maat gevraagd, nabijheid en betrokkenheid. Dat was twintig jaar geleden echt anders. Ik was in het begin van deze eeuw eerst raadslid in de Rotterdamse deelgemeente Charlois en later in Nijkerk. Toen was er afstand. Wij van het bestuur weten het wel. Ik zou toen geen bestuurder zijn geworden, en al helemaal geen beste bestuurder. We leefden in het vinkjessysteem. Beleid stond voorop, niet de uitkomst. Ik ben van het vonkjessysteem: je doet wat nodig is, ook al is het misschien net buiten de lijntjes.’ 

De vonken sloegen over op bestuurders, raadsleden, secretarissen en griffiers, die de Amersfoortse wethouden in groten getale nomineerden voor Beste Bestuurder. In de tweede ronde was de beurt aan de buitenwacht, en toen was het snel bekeken: Nadya Aboyaakoub-Akkouh werd de Beste Bestuurder van 2023. Het grappige is dat het programma Spraakmakers op Radio1 op de dag van de bekendmaking in Kerkrade Aboyaakoub-Akkouh had uitgenodigd om te komen praten over het fenomeen Beste Bestuurder. Dertien bestuurders waren daarover genomineerd, onder wie dus Nadya. Wisten de Spraakmakers veel dat ze de winnaar te pakken hadden. ‘En wist ik veel?’, lacht Aboyaakoub-Akkouh. ‘Ik dacht wel: waarom vragen ze mij nou? Mijn strategisch adviseur zei: “Hebben ze soms voorinformatie?” “Dat zal toch niet?”, antwoordde ik in onze app.’ Nee, dat was ook niet zo. De radiomakers hadden gewoon de in hun ogen meest aansprekende bestuurder uitgenodigd. 

‘Ik voelde mij door de nominatie al een winnaar’, zegt wethouder Aboyaakoub- Akkouh in het stadhuis van Amersfoort. Bossen bloemen op tafel. ‘Mensen hadden de moeite genomen om mij te nomineren. Ik weet dat je daar even werk van moet maken. Het is wat raar om het over jezelf te zeggen, maar toen ik was genomineerd en de teksten zag die over mij waren geschreven, herkende ik mijzelf daarin. En vervolgens gaan mensen reageren op je nominatie. “Wat goed, terecht”, en: “Jij moet het worden”. Je komt in een flow terecht. 

Een opmerking van een inwoonster van Amersfoort trof mij zeer. Ze zei: “Iedereen waardeert Nadya. Ze voelt niet als een bestuurder, ze is één van ons.” Daar doe je het voor. Het is belangrijk dat je die nabijheid kunt verzilveren, ook als de uitkomst mensen niet altijd blij maakt. Dat is de kunst van deze tijd. Dat doe je door er te zijn, door uit te leggen en te luisteren.’ 

Ontploft 

Nadya Aboyaakoub-Akkouh (‘zo ging dat als je trouwde, nu adviseer ik vrouwen om hun eigen achternaam te houden’) was vorig jaar trouwens ook al genomineerd voor beste bestuurder. Toen werd burgemeester Petra Dassen van Kerkrade de beste bestuurder. Aboyaakoub-Akkouh: ‘Het zal toch niet bij de tweede nominatie al gebeuren? Drie keer is toch scheepsrecht?, bedacht ik mij toen ik met mijn kernteam voor de bekendmaking naar Kerkrade afreisde. Ik achter het stuur. 

Eigenlijk hadden we een grote bus moeten afhuren, want je doet het natuurlijk met elkaar: de collega’s in het college en in de regio, de raad, de ambtelijke organisatie, de maatschappelijke partners en inwoners. Ik zeg altijd: alleen ga je wel sneller, maar samen kom je verder. We zijn ‘s avonds teruggereden en dan ontwaak je de volgende dag in een wereld die is ontploft. Zoveel felicitaties, berichten en bloemen. Ik heb niks gecanceld of zo. Dit is gewoon mijn werk. Daar ben ik voor besteld. Dus dat ging gewoon door. Ik wil iedere dag meer dan honderd procent van mijzelf geven.’ 

Menselijkheid 

Dat deed ze al toen ze wethouder was in het naburige Nijkerk. Een geliefde wethouder. Aboyaakoub-Akkouh herinnert zich dat er bij de Nijkerkse coalitieonderhandelingen in 2015 even werd getwijfeld of een moslima wethouder kon worden. Nadya: ‘Een dominee had er in de krant wat van gezegd. Maar in al die jaren is het nooit een punt geweest. De gemeente is veel diverser dan je denkt. Ik heb met veel kerkelijke organisaties te maken gehad. We hadden verbinding op basis van menselijkheid.’ 

Nijkerk is de beste bestuurder niet vergeten. In een portret van Aboyaakoub- Akkouh in de Volkskrant daags na haar uitverkiezing is VVD-fractievoorzitter in Nijkerk Niels Staal vol lof over de oud-wethouder. Ze begreep de sociale media beter, sloeg geen rare ambtelijke taal uit en regelde dingen. ‘Als je haar vroeg een gevaarlijk tunneltje aan te pakken, dan lukte dat binnen twee weken, terwijl zoiets normaal in de ambtelijke molen verzandt. Dat lijkt onbelangrijk, maar voor inwoners bepaalt dat hun vertrouwen in de overheid.’ 

Ze is vijf jaar namens PRO21 (een samenwerkingsverband van PvdA, GroenLinks en D66) wethouder in Nijkerk als corona bezit neemt van ons landje. Nadya: ‘Alles waar ik energie van kreeg viel weg. Je kunt als wethouder met gemak zeventig uur in de week achter je computer zitten en geen mens tegenkomen, maar zo wil ik niet besturen. Uiteindelijk kwamen we daar wel uit, maar ik was inmiddels bijna zeven jaar wethouder en vroeg mij toch af: heb ik de energie nog? Waar zijn de uitdagingen? 

Dus ik dacht: het is goed om op m’n hoogtepunt te stoppen. Dat mensen nog zeggen: “Wat jammer!”’ Aboyaakoub-Akkouh is nog wel lijstduwer bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022, maar geeft haar zetel terug die ze met voorkeursstemmen heeft veroverd. Op de afscheidsreceptie in mei van dat jaar heeft ze een advies: ‘Onze inwoners zijn onze gratis adviseurs’. 

Lachen 

En toen? Aboyaakoub-Akkouh: ‘Dat wist ik niet. Ik heb heel veel kopjes koffie gedronken met mensen om te achterhalen waar ik kon floreren. Wat vond ik leuk? Heel veel mensen hebben die keuze niet. Ik zou vanaf september wat programmamanagement voor een bureau doen. Ik had mij erop verheugd in de zomer te gaan koken, te bakken en te tekenen. En om een boek te schrijven over een kind dat opgroeit in verschillende culturen. De inhoudsopgave had ik al zo’n beetje af. 

Maar ja, hoe gaat dat? Ik kom terug van een wandelweekje en GroenLinks in Amersfoort belt.’ Meteen verkocht? ‘Nee helemaal niet. Niet weer wethouder. Ik had het effe gehad. Maar dan ga je er toch serieus over nadenken. Amersfoort – in de buurt, een grote stad. En ik ben een grote stadsmeisje. Amersfoort, wel leuk eigenlijk. Als ik dan toch aan een nieuw avontuur begin, dan daar. En met jeugd en onderwijs in mijn portefeuille, want onze jongeren hebben de toekomst.’ 

Aboyaakoub-Akkouh wil en krijgt de tijd om na te denken. ‘Want wat zouden mijn twee tieners en mijn man ervan vinden? Zij weten hoe dat met mij gaat als bestuurder. Iedereen in mijn omgeving weet dat: daar gaan we weer! Dan geef ik alles. Je bent niet zomaar effe wethouder. Maar ze weten ook dat ik energie krijg van contact met mensen en van het idee dat ik waardevol kan zijn. Mensen moeten kunnen profiteren van mijn talenten. Ik help ze graag om volwaardig mee te kunnen meedoen in de samenleving. 

Mijn gezin weet dat ik daar blij van word, en daar profiteren zij ook van, want ik word er een nóg leukere vrouw, echtgenote en moeder door’, schatert ze. Burgemeester van Oude IJsselstreek Otwin van Dijk, met wie Aboyaakoub- Akkouh in de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs zat, had er al voor gewaarschuwd: ‘Je kunt met Nadya lachen, en dat is in een vergadering echt fijn’. 

Passie 

Aboyaakoub-Akkouh wordt in juli 2022 wethouder in Amersfoort (161.000 inwoners) voor jeugd, onderwijs, integratie, werk, inkomen en armoedebeleid. Otwin van Dijk heeft in de VNG-commissie ervaren dat Aboyaakoub-Akkouh ‘weet wat ze wil’ en ‘overtuigend formuleert’. 

‘Dat je denkt: ja, daar valt geen speld tussen te krijgen.’ Nadya: ‘Ik kan heel gepassioneerd zijn. Die passie is mijn brandstof, maar ook mijn valkuil. Ik ben mij ervan bewust dat het overweldigend kan zijn. Inwoners denken: zij gaat voor mij, maar bestuurders en raadsleden denken: zij gaat mij voor. Zij willen misschien eerst een afwegingskader hebben en de tijd nemen om hun gedachten op een rijtje te zetten. Ik heb daarom geleerd dat ik mijn energie en enthousiasme op zo’n moment in toom moet houden. Bestuurders en raadsleden willen ook hun verhaal kwijt. Echt hoor, als ik in een overleg weer eens wat wil zeggen of iemand zegt wat, dan moet ik soms hard op mijn lippen bijten. “Even een pokerface Nadya”, appt de fractievoorzitter van GroenLinks dan. Maar ik heb geen pokerface; je ziet alles in mijn gezicht.’ 

Het gaat Aboyaakoub-Akkouh veel gemakkelijker af om haar mond te houden als in ‘haar’ wijken Liendert en Rustenburg een bewonersavond of buurtmaaltijd wordt georganiseerd. ‘Dan moet je vooral luisteren’. De wethouder: ‘Wij staan vaak op de zeepkist, dat hoort ook bij het werk van bestuurder: zichtbaar zijn, je wijsheid tentoonspreiden. Maar het is de kunst om van die zeepkist af te stappen en de inwoners erop te zetten. Ik ben niet belangrijk, jíj bent belangrijk. We leven in een tijd waarin we meer dan ooit de verbinding moeten aangaan en moeten ophalen wat er bij mensen leeft. Tegenstellingen tussen groepen in de samenleving worden helaas groter. Dat vraagt om waarachtige dialoog en om oplossingen die recht doen aan de vraagstukken die spelen. Denk aan echte bestaanszekerheid als basis om volwaardig mee te kunnen doen. Dat vraagt om een overheid die niet tegenover, maar naast inwoners staat.’ 

En dus werkt Aboyaakoub-Akkouh zich een slag in de rondte, en dat valt op: bij bestuurders en bij de Amersfoorters. Vindt ze zichzelf ook een rolmodel? Nadya: ‘Ik ben erachter gekomen dat ik een voorbeeld ben. Niet per se voor moslima’s, en ook niet alleen voor vrouwen. Ik zeg tegen iedereen: “Je bent geen tweederangsburger, je hebt alle kansen.” Die kansen moeten je gegeven en gegund worden, en daar mag ik een rol in spelen, maar als dat zo is dan kun je je kansen pakken. Dat heb ik ook gedaan, en ik kom van Rotterdam-Zuid, hè?

Mensen met verschillende achtergronden en geloofsovertuigingen kunnen succesvol zijn. Zichtbare diversiteit is goed voor de samenleving. Ik zeg ook nooit nee als mensen met mij een kopje koffie willen drinken. Dat zijn mooie gesprekken, want ze gaan vooral over de ander, niet over mij. Wat zijn je dromen en je idealen. Wat zit je in de weg? Je vraagt het aan mij, maar het gaat om jou. Wat heb je ervoor over? Want bedenk wel: het is kei- en keihard werken.’