Ambtenaren geven weinig om provincie

Voor de helft van de ambtenaren is  de provincie de meest overbodige  bestuurslaag, zo blijkt uit de enquête  Positie & Bestaansrecht van Binnenlands  Bestuur onder ambtenaren.  Daarmee scoort de provincie net iets  hoger dan het waterschap (46 procent  vindt dit de meest overbodige  bestuurslaag). Het gemiddelde  wordt gedrukt door de provincieambtenaren  zelf: van hen vindt 15  procent de provincie de meest overbodige  bestuurslaag. Het minst populair  is de provincie onder waterschapsambtenaren:  85 procent  vindt dat de provincie als bestuurslaag  weg kan. 

Opheffen van provincies is niet aan  de orde, het staat niet in het regeerakkoord.  Het gedoogde minderheidskabinet  wil alleen fusie in de Randstad.  Fusie biedt volgens de  ambtenaren geen soelaas. Nog geen  kwart van de ambtenaren kwalificeert  fusie van provincies als een  positieve impuls voor de eigen werkzaamheden.  Krap de helft (45 procent)  meent dat fusie van provincies  zelfs geen bijdrage vormt aan de verbetering  van de eigen werkkwaliteit.  Samengaan van provincies is recentelijk  bepleit door het Centraal Planbureau  (CPB) in het rapport Fiscal  decentralisation. Door fusie kan het  werk van gemeenten beter worden  uitgevoerd. Fusie van provincies is  volgens het CPB slechts een gedeeltelijke  oplossing. Tegelijkertijd is gemeentelijke  schaalvergroting nodig  omdat samenwerking van gemeenten  economisch onvoldoende effect  heeft. Bovendien zouden grotere  gemeenten in stedelijke regio’s taken  als ruimtelijke planning moeten  overnemen van de provincies.

Identiteit

Bestuurlijke schaalvergroting,  zowel van provincies als  van gemeenten, moet volgens Raymond  Gradus, directeur van het wetenschappelijk  instituut voor het  CDA, niet uitsluitend vanuit economische  overwegingen beoordeeld  worden. ‘In het rapport van het CPB  heeft de bestuurlijke en culturele  dimensie te weinig aandacht gekregen Het CPB redeneert erg topdown.  Ik ben niet zo voor Haagse  blauwdrukken. Het uitgangspunt zou  moeten zijn: van onderaf samenwerken  is beter. Dan is er draagvlak.’  Gradus waarschuwt voor structurele  ingrepen als fusie en herindeling. ‘In  Denemarken hebben ze gekozen  voor opschaling van gemeenten en  afschaffing van de provincie. Maar  wat je ziet is dat de regio in plaats  van de provincie is gekomen.’ 

Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur  onder de bevolking, uitgevoerd  door TNS Nipo, bleek vorige week dat  juist in de Randstadprovincies en  Noord-Brabant provinciale bestuurders  onbekend zijn en de identiteit  van inwoners minder met hun provincie  verknoopt is dan in Zeeland, Fryslân  of Limburg. Het zou een vertrekpunt  kunnen zijn om zoals het CPB  voorstelt gemeenten op te schalen  tot stedelijke regio’s, bijvoorbeeld in  Zuidoost-Brabant rondom Eindhoven.  Gradus wijst die gedachte af. ‘Er is  samenwerking van gemeenten in  Zuidoost-Brabant. Ik zie niet in wat  een extra bestuurslaag daar zou  moeten toevoegen. Bovendien:  Brabant heeft een eigen culturele  identiteit.’ 

Uitkleden

De Nijmeegse hoogleraar  bestuurskunde Michiel de  Vries vindt in de genoemde uitkomsten  juist extra argumenten om de  provincies zo snel mogelijk op te heffen  en ziet niets in het culturele argument.  ‘Het is erg gesteld met de  culturele identiteit als dat bepalend  is voor het bestaansrecht van de  provincies. Iemand voelt zich Achterhoeker  of West-Fries, geen Gelderlander  of Noord-Hollander.’ 

De Vries noemt de keuze van het  CPB om ruimtelijke taken over te  hevelen naar stedelijke regio’s of  grote gemeenten en Rijk ‘heel verstandig’.  ‘Als het bijvoorbeeld gaat  over krimp zie je dat de ene provincie  meer huizen wil bouwen, de andere  minder. Dat kun je beter centraal  samen met de gemeenten  regelen. Maak gemeenten maar zo  groot dat ze taken van de provincie  kunnen overnemen.’ 

De Vries beseft dat opheffing van  provincies niet aan de orde is. ‘Maar  uitkleden zoals nu gebeurt, is het  beste. Sociale taken gaan allemaal  naar de gemeente, staatssecretaris  Bleker zorgt ervoor dat er niets  wordt uitgegeven aan natuurbeheer,  jeugdzorg gaat naar gemeenten en  de ambulancezorg gaat van provincie  naar Rijk. Allemaal prima. De provincie  voegt niets toe en kost slechts  veel geld.’