Allemaal commissies

 Is dit kabinet verslaafd aan commissies?
We besturen al heel lang in commissies. Het is zeker niet iets van dit kabinet alleen. Thom de Graaf stelde als minister voor Bestuurlijke Vernieuwing bijvoorbeeld veertien commissies in om te kijken naar een ‘Andere Overheid’. Ik heb in het boek Besturen in commissie laten zien dat de afgelopen tien jaar om de week een Rijkscommissie in het leven werd geroepen. Maar commissies zijn geen typisch Nederlands verschijnsel. President Obama doet het ook. Ook voor hem geldt dat het goed kan zijn om een ingewikkelde kwestie onder te brengen bij een commissie voor bespiegeling voordat de politiek zich er over uitspreekt.

Zoals met de commissies die nu zijn ingesteld.
Geen commissies maar ambtelijke werkgroepen. Commissies trekken hun leden en hun voorzitters vooral van buiten aan. In een kwart van de gevallen zijn dat bekende oud-bewindslieden. Werken met commissies heeft in de praktijk effect. Ik was secretaris van de commissie-Hermans die zich bezighield met stemmachines. We stemmen nu weer met het potlood. Het bijzondere van déze nieuwe werkgroepen is dat ze allemaal worden voorgezeten door ingevoerde (oud-)topambtenaren. Ze krijgen de ruimte om out of the box te denken en dat kan zinvol zijn. Tijd voor reflectie.

Reflectie? De oppositie noemt het vooruitschuiven.
De één ziet werkgroepen als instrumenten om kennis en beleid te vormen, de ander kijkt meer naar het draagvlak en de legitimatie of de checks and balances in het openbaar bestuur. Afhankelijk van zo’n perspectief heeft de commissie een andere betekenis. Natuurlijk kun je het oneens zijn met het tempo dat het kabinet maakt, maar er kunnen allerlei overwegingen zijn om de opties tot het voorjaar grondig te laten uitwerken. En of je nu werkt met ambtelijke werkgroepen, met commissies of met adviezen van commerciële bureaus, uiteindelijk nemen bewindspersonen de verantwoordelijkheid voor de keuzes.

En straks, hup de la in met de adviezen?
Dat lijkt mij niet. Hun beleidsalternatieven gaan ook naar de Tweede Kamer. Er zal over worden gedebatteerd. Dat lot is de meeste commissies niet beschoren. Zij doen hun werk achter de schermen en zijn vaak niet mediageniek. Ooit van de Commissie Officiële Nederlandse Zuivelnoteringen gehoord?