Bijna overal akkoord, BBB toch open voor onteigening

Het is bijna zomervakantie in de provincies. De ambitie om voor het reces alle coalities rond te hebben, is bijna gehaald, maar nog niet helemaal. Noord-Brabant krijgt waarschijnlijk pas na de zomer een college. In andere provincies wordt verhit gedebatteerd over de akkoorden en de samenstelling van de colleges. Zo moest de Groninger coalitie in de verdediging omdat een BBB-gedeputeerde complottweets had geliket. In Utrecht vergoelijkte een PvdA-gedeputeerde na kritische vragen het gebrek aan diversiteit in het college met het feit dat er ‘een kind met een kleurtje’ op het akkoord stond.

Drenthe: internationale wolvenambities

De ‘punten en komma’s’ zijn eindelijk toch echt afgetikt in Drenthe. Dinsdag kwamen BBB, PvdA, VVD en CDA tot een akkoord. De nieuwe gedeputeerden worden volgende week woensdag, op de valreep voor het zomerreces, geïnstalleerd. De partijen spraken al vroeg in het onderhandelingsproces af dat ‘2030’ voor de stikstofdoelen niet gehandhaafd zou worden. Ook gedwongen onteigening van boeren is geen optie, blijkt uit het akkoord. In het coalitieakkoord, getiteld ‘Samen bouwen we Drenthe’, is verder een opvallende rol weggelegd voor de wolf. De ambities van de provincie op dat vlak zijn groot, internationaal zelfs. De coalitie wil in Europees verband pleiten voor een wolvenvrije zone. Hoe die zone in de praktijk gerealiseerd moet worden, is nog onbekend. Ook met de lokale politiek willen de nieuwe bestuurders in nauw contact staan. Elke gedeputeerde is ook ‘contactgedeputeerde’, een aanspreekpunt voor een aantal Drentse gemeenten.

Flevoland: ook een mannelijke CdK

Het mannencollege van BBB, VVD, PVV, ChristenUnie en SGP is sinds vorige week aan het werk. De gedeputeerden kunnen binnenkort weer een nieuwkomer verwelkomen in de Flevolandse top: de nieuwe commissaris van de Koning. Wederom een man, Arjen Gerritsen. De VVD’er is sinds 2016 burgemeester van Almelo. Hij verheugt zich op zijn nieuwe baan, waar hij als de minister van Binnenlandse Zaken en de koning akkoord gaan, in november aan de slag kan. Volgens BBB-Statenlid Anja Keuter, voorzitter van de vertrouwenscommissie, is Gerritsen ‘de allerbeste kandidaat’, met ‘veel bestuurlijke ervaring’.

Friesland: toch nog akkoord voor de zomer

Na de plotselinge breuk met de PvdA, onderhandelden BBB, CDA en ChristenUnie verder met de Fryske Nasjonale Partij. Met succes: donderdagavond meldden zij een akkoord te hebben gesloten. Volgende week presenteren de partijen het akkoord. Volgens teruggekeerd verkenner Chris Stoffer (SGP) kunnen de partijen nog voor het zomerreces aan de slag. De benoeming van de gedeputeerden is gepland op 19 juli.

Gelderland: formatieperiode achter de rug

Na felle kritiek op het coalitieakkoord, zijn de nieuwe gedeputeerden van BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP onverstoord van start gegaan. De formatieperiode is daarmee écht achter de rug.

Groningen: vredespijp met Van der Wal

Vorige week kwam in Groningen een akkoord tot stand tussen BBB, Groninger Belang, PvdA en ChristenUnie. Woensdag werd het college van Gedeputeerde Staten geïnstalleerd. Het college kent een turbulente start. Landbouwgedeputeerde Henk Emmens (BBB) kwam in opspraak nadat bekend werd dat hij complottweets over corona en klimaat had geliket. Ook een tweet die opriep tot het oppakken van stikstofminister Christianne van der Wal, kon eerder op een like van de Groninger gedeputeerde rekenen. Dat kan nog voor ongemakkelijke situaties zorgen, want Emmens zal vanwege zijn portefeuille regelmatig met Van der Wal te maken krijgen. De BBB’er, die uiteindelijk op een krappe meerderheid van de stemmen in de Provinciale Staten kon rekenen, denkt dat de minister en hij wel de vredespijp kunnen roken. “Ik ben professioneel genoeg om een afspraak te maken met de betrokken bewindspersoon om een kop koffie te drinken en een gesprek te voeren”. De kritische oppositie stelde verder vragen bij de genderbalans in de coalitie. Van de vijf gedeputeerden is er één vrouw. Gedeputeerde Suzan Top vindt dat geen punt, omdat er in haar ogen ‘geen sprake is van een patroon’. Of de oppositie daarmee tevreden naar huis ging, is de vraag. Sinds 2011 zat er in het provinciehuis geen college met een schevere genderbalans.

Limburg: klaar voor het reces

Net als Gelderland, is de winnaar van de formatierace nu echt van start. Het college van BBB, VVD, CDA, PvdA en SP heeft de formatieperiode inmiddels achter zich gelaten en gaat binnenkort met zomerreces.

Noord-Brabant: geen akkoord in zicht

De afgelopen weken ging het rap. Tien van de twaalf provincies hebben een akkoord, in Friesland komt het steeds dichterbij. Toch lijkt er een mogelijke spelbreker bij de breed gedeelde ambitie om voor het zomerreces een college te hebben. In Noord-Brabant zou dat wel eens niet kunnen lukken, bleek deze week. VVV, PvdA, GroenLinks, Lokaal Brabant, D66 en SP onderhandelen daar sinds de formatie-exit van BBB enkele weken geleden. De partijen onderhandelen tot het zomerreces, dat op 15 juli begint, door. Volgens een woordvoerder van de provincie is een akkoord voorlopig nog niet in zicht. Dat betekent dat formateurs Bert Pauli (VVD) en Erik van Merrienboer (PvdA) de partijen mogelijk eind augustus weer zien, voor de voortzetting van de onderhandelingen.

Noord-Holland: onteigening niet uitgesloten

Formateurs Ankie Broekers-Knol (VVD) en Bernt Schneiders (PvdA) waren keer op keer voorzichtig. Zij waarschuwden voor ‘het venijn in de staart’. Inmiddels kunnen de formateurs opgelucht ademhalen. Donderdag presenteerden BBB, GroenLinks, PvdA en VVD hun akkoord ‘Verbindend vooruit!’. De gedeputeerden mogen aan de bak, want er is flink gesneden in de ploeg. Het aantal gedeputeerden gaat van zes naar vier. Toch zijn de ambities groot. Voor 2030 moeten er 184.000 woningen worden gebouwd. Wat betreft stikstof lijkt de Noord-Hollandse coalitie een stuk strenger voor de boeren dan andere BBB-coalities. Zo anticipeert het akkoord op de wijziging van wettelijke ‘stikstofdeadline’ van 2035 naar 2030. Opvallend: ook onteigening, waarbij dwang wordt toegepast om landbouwgrond aan de overheid over te dragen, is ‘als het nodig blijkt te zijn’ niet uitgesloten.

Overijssel: geen wolfvrije zone

Het hing al in de lucht, en maandag was het zo ver. Het ongebruikelijke kwintet BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP heeft een akkoord gesloten. Gisteravond presenteerden zij het akkoord, getiteld ‘Schouder aan schouder’, op een school in Zwolle. De sfeer in de kantine, waar ‘Schouder aan schouder’-petitfours werden geserveerd, was enthousiast. GroenLinks-fractievoorzitter Lucas Brinkhuis noemt het ‘vet’ dat het gelukt is om een akkoord te sluiten. Zoals in veel provincies waar BBB meeregeert, is gedwongen onteigening van boeren om de stikstofdoelen te halen uitgesloten. Toch is ook het stempel van GroenLinks en PvdA te zien. Anders dan in Drenthe, komt er in Overijssel geen ‘wolfvrije zone’. Het wolfbeleid in Overijssel zal zich niet op verdrijving van de wolf richten, maar op het voorkomen van schade.

Utrecht: pijnlijke vragen over diversiteit

Er was een herstart zonder BBB voor nodig om de moeizame Utrechtse formatie opnieuw op gang te krijgen. Dat heeft geholpen. GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA maakten zaterdag bekend een akkoord te hebben gesloten. Woensdag presenteerden ze het nieuwe college en het akkoord op kasteel Groeneveld in Baarn. Hoewel het college vrij progressief van samenstelling is, zijn vier van de vijf kandidaat-gedeputeerden man. Vragen daarover leidden bij de presentatie tot bijzonder ongemakkelijke situaties. PvdA-kandidaat Rob van Muilekom vindt dat er wel oog is voor diversiteit, want er staat ‘een kind met een kleurtje’ op de voorkant van het akkoord. GroenLinkser Huib van Essen onderstreept dat er áchter het college wel ‘veel vrouwen’ zitten. Qua inhoud van het akkoord valt op dat over belangrijke kwesties als de realisatie van de stikstofdoelen en eventuele onteigening van boeren sterk wordt gestuurd op afstemming en ‘open gesprekken’ met Provinciale Staten.

Zeeland: tijd van regeren begonnen

Ook in Zeeland is de tijd van formeren voorbij, en de tijd van regeren begonnen. Althans, na de vakantie, want na volgende week mogen de kersverse gedeputeerden van BBB, VVD, CDA en SGP met zomerreces.

Zuid-Holland: verhitte start coalitie

Woensdag is in Den Haag het Zuid-Hollandse College van Gedeputeerden benoemd. Behalve Frank Rijkaart en Mariëtte van Leeuwen (BBB), zitten daar geen nieuwe gezichten in. De gedeputeerden van VVD, GroenLinks, PvdA en CDA blijven zitten. Het eerste debat was meteen pittig voor de nieuwe coalitie. BBB-fractievoorzitter bood namens de coalitiepartijen zijn excuses aan. De partijen hadden afgesproken om tijdens het debat over het coalitieakkoord alle oppositiemoties weg te stemmen, ongeacht de inhoud. Ellen Verkoelen, Statenlid voor 50PLUS, noemt het besluit ‘respectloos’. Statenlid Toine Beukering (JA21), spreekt van “vooringenomenheid die alle grenzen tart”.