‘Aardbevings-burgemeester’ nr. 1

Rodenboog wist dat hij sinds vorig jaar landelijke bekendheid geniet. ‘Ik was vaak in Den Haag, in andere gemeenten, in het provinciehuis en natuurlijk in het landelijke nieuws. Dat zal allemaal wel hebben geholpen. Na de nominatie kreeg ik mailtjes vanuit het hele land. Mensen die ik helemaal niet ken, zeiden dat ze op mij gingen stemmen. Heel apart.’

Ruimhartig
De ‘aardbevingburgemeester’, zo luidt de bijnaam van Rodenboog. Al jaren probeerde hij de problematiek van zijn gemeente op de Haagse agenda te krijgen. Zonder veel succes. Tot 16 augustus 2012, toen niet alleen Loppersum, maar ook de omliggende gemeenten werden opgeschrikt door een beving van 3,6 op de schaal van Richter. ‘Ik zat hier de volgende ochtend om 6 uur in het gemeentehuis en dacht: wat ga ik nu doen?’ Via Radio 1 vroeg hij voor de zoveelste keer om een ruimhartige schaderegeling door de Nederlandse Aardolie Maatschappij, maar ditmaal gebeurde er iets nieuws: voor het eerst gebruikte ook de NAM het woord ‘ruimhartig’.

Bovendien ging het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) onderzoek doen. De bevindingen, in januari 2013 gepresenteerd, waren net zo schokkend als de bevingen zelf: het risico was niet maximaal 3,9, maar misschien wel 5 op de schaal van Richter. ‘Nu lopen we echt gevaar, dacht ik. Het gaat niet meer alleen om materiële schade, de veiligheid van de mensen is in het geding.’

Voor Rodenboog begon het meest krankzinnige jaar uit zijn bestuurlijke loopbaan. Hij sprak op een hoorzitting in de Tweede Kamer, frequenteerde het ministerie van Economische Zaken, kreeg een keer of vijf minister Kamp op bezoek, ontving landelijke politici, koning (toen nog kroonprins) Willem Alexander en Pieter van Vollenhoven. En hij werd belaagd door de media.

Ondertussen groeide de band met de bevolking. Die zag dat Rodenboog niet op zijn handen bleef zitten, terwijl minister Kamp weigerde de aanbeveling van het SodM op te volgen om de aardgasproductie te verminderen. In plaats daarvan zette Kamp een reeks onderzoeken uit. ‘Die waren in afgelopen januari klaar, met als belangrijkste conclusie dat er vervolgonderzoek moet komen. Stel je voor dat wij alleen maar daarop hadden gewacht’, zegt Rodenboog, inmiddels gesteund door de commissie-Meijer die extra maatregelen adviseerde.

Onmacht
In juli 2013 ging Kamp wat Rodenboog betreft echt te ver. ‘Kamp kwam naar Loppersum om ons mede te delen wat de resultaten waren van een onderzoek naar de waardeontwikkeling van het onroerend goed in dit gebied. In het voorgesprek dat ik met hem had, zei hij dat er geen significant verschil was in de waardeontwikkeling tussen hier en elders in Groningen. Ik zei hem dat het me niet verstandig leek om dat zo te brengen, omdat ik wist hoe emotioneel dit ligt bij de bewoners. Maar Henk trok zich er niets van aan en zei het gewoon: er is geen significant verschil. Toen ben ik hem voor de camera afgevallen. Daar heb ik een hekel aan, want ik vind niet dat de ene overheid een andere publiekelijk verwijten moet maken. Maar wat hij deed, kon echt niet. De mensen hier zagen aan mijn kop dat ik echt boos was. Dat leverde me veel waardering op. Mensen die me op straat aanspraken en zelfs bloemen stuurden. Allemaal dankbetuigingen, terwijl ik dacht: hier ben ik toch voor ingehuurd? Bovendien ervaar ook ik aan den lijve wat dit gebied overkomt. Zo bijzonder is het dan niet dat je de zorgen van mensen snapt en het voor ze opneemt. Ik ben gewoon onderdeel van deze gemeenschap.’

Het meest frustrerende aan de afgelopen periode vond Rodenboog zijn onmacht. ‘Er lag een rapport van de SodM dat stelde dat de veiligheid alleen kon terugkeren door de gasproductie drastisch te verminderen. De minister zei dat hij voorlopig niets met dit inzicht zou doen. Vervolgens kreeg ik van een journalist de vraag: wat gaat u doen, u bent verantwoordelijk voor de veiligheid. Maar juist op dat dossier was ik volledig aan de kant gezet. Als in een fabriek een ongeluk gebeurt en de gemeente blijkt onvoldoende toezicht te hebben gehouden, dan sta je als burgemeester meteen voor het hekje. Nu was er een toezichthouder die zijn doorzettingsmacht niet gebruikte richting een onwillige minister, en een volksvertegenwoordiging die dat nog goed vond ook. Dat voelde niet goed.’

Uitdaging
Minister Kamp zegde half januari van dit jaar 1,2 miljard euro toe aan de getroffen regio en verlaging van de gasproductie onder Loppersum met 80 procent. Alle verplichtingen die de NAM toch al had ervan afgetrokken, blijft er 300 miljoen over om in het gebied te investeren. Voor Rodenboog is dat voldoende uitdaging om, als het aan hem ligt, de komende jaren op zijn post te blijven. In 2003 maakte hij de overstap van het wethouderschap van zijn geboorteplaats Leek naar het burgemeesterschap van Loppersum. ‘In Leek begrepen ze dat niet. Daar gebeurde van alles, terwijl Loppersum bekend stond als stoffig. Maar niets is minder waar. Ik zocht de uitdaging in mijn nieuwe functie, niet wetende wat er allemaal op mij afkwam. In 2007 kregen we de artikel 12-status, waar we sinds begin dit jaar van af zijn. In datzelfde jaar hadden we de pyromaan van ‘t Zandt. En vervolgens steeds meer en steeds heftiger aardschokken. Vanaf nu is mijn uitdaging om een impuls te geven aan dit gebied. Om samen uit de negatieve spiraal te komen. We hebben er met elkaar 300 miljoen uit gesleept. Het is een gigantische uitdaging om onszelf nu waar te maken.’

Van zijn verkiezing tot Bestuurder van het Jaar hoopt Rodenboog gepast gebruik te kunnen maken. ‘Maar ik blijf wie ik ben. Anders zorgen de mensen hier daar wel voor. Wel hoop ik dat deze bekroning helpt om deuren te openen. Maar zelf zal ik er niet door veranderen.’

2 Mariëtte Pennarts, Utrecht
De Utrechtse Gedeputeerde Mariëtte Pennarts (GroenLinks) is een bevlogen bestuurder, zonder zich te verliezen in ideologische scherpslijperij. ‘Een bestuurder die met emotionele betrokkenheid toch het overzicht houdt en verbindend stuurt’, zegt Hans Goedhart, algemeen directeur van de provincie Utrecht. Pennarts belangrijkste wapenfeit in 2013 was de experimenteerregeling die ze met de Utrechtse gemeenten afsprak. Die maakte het mogelijk om toe te groeien naar hun nieuwe rol in de jeugdhulp per 2015. Pennarts zette de experimenteerregeling in elkaar, in nauwe samenwerking met gemeenten, Bureau Jeugdzorg Utrecht en zorgaanbieders. De regeling zorgde ervoor dat aanbieders van jeugd- en opvoedhulp samenwerking zochten met gemeenten en lokale organisaties op samenwerking. Dit jaar sluist Pennarts ook het gehele jeugdzorgbudget door naar de gemeenten, zodat die bij de definitieve overgang al helemaal zijn ingewerkt.

Paulien Goedvolk is voorzitter van het GroenLinks-bestuur in de provincie Utrecht en tevens griffier van de Zuid-Hollandse gemeenten Vlist en Schoonhoven. Ze kent Pennarts persoonlijk, via de partij maar ook omdat ze beiden in Montfoort wonen. ‘Mariëtte is alles wat een regent niet is’, zegt Goedvolk. ‘Ze toegankelijk, transparant en betrokken. Ze is niet van achter het bureau, maar van eropaf. Dat hoor ik ook van Utrechtse gemeentebestuurders. Ze gooit de jeugdzorg niet over de schutting, maar zorgt door goede afspraken en door goede begeleiding voor een warme overdracht. Ze volgt het proces op de voet en haakt niet af.’

Ook de andere taken in haar portefeuille voert Pennarts voorbeeldig uit. Zo heeft ze lastige bezuinigingen in de cultuursector doorgevoerd. ‘De middelen zijn beperkt, maar dankzij haar creativiteit kan de provincie toch inzetten op bijvoorbeeld cultuureducatie en cultuurhuizen, om op die manier lokale initiatieven te stimuleren en daarmee nieuwe kansen te creëren voor verbetering en vernieuwing. En met resultaat’, zegt Goedvolk.

Ook de provinciale opschaling behoort tot haar domein. ‘Een emotioneel onderwerp, waar ze laat zien dat ze juist dan ook heel analytisch kan zijn. Ze benadert de discussie over de Noordvleugelprovincie vanuit de inhoud, zonder taboes en zonder dubbele agenda.’

Tot slot is Pennarts een modern communicator. ‘Helder en open, een fervent gebruiker van social media, altijd toegankelijk.’

3 Ferd Crone, Leeuwarden
De verdiensten van burgemeester Ferd Crone (PvdA) van Leeuwarden waren groot in 2013. Lezers van Binnenlands Bestuur stelden hem om een groot aantal redenen kandidaat. Eruit sprongen de waardering voor zijn inzet na de grote brand in de binnenstad van Leeuwarden, in oktober vorig jaar, waarvoor hij snel terugkeerde van vakantie. En uiteraard het binnenslepen van het predicaat Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Crone beweegt zich gemakkelijk in nagenoeg alle circuits, van politiek tot bedrijfsleven en van lokaal tot nationaal.

‘Ferd Crone is voor de gemeenschap gemakkelijk aanspreekbaar’, zegt de Leeuwardense gemeentesecretaris Reindert Hoek. ‘Hij is wars van decorum en authentiek in zijn optreden: charmant waar mogelijk en dwingend waar nodig. Met gedrevenheid zet hij zich in voor stad en regio, waarbij hij passend gebruik maakt van een uitstekend netwerk.’ Crone is oprichter van een netwerk dat De Verbinding heet. Daarin zitten vertegenwoordigers uit de overheid en het bedrijfsleven, die met elkaar bespreken wat er in de stad speelt.

Dat Leeuwarden werd verkozen tot Culturele Hoofdstad in 2018 wordt mede aan Crones netwerk toegeschreven. Paul Visschedijk had als managing director van het Leeuwardense bedrijf CSK Food Enrichment al regelmatig met Crone te maken. ‘Hij toonde zich erg betrokken bij het reilen en zeilen van het bedrijf. Dat had ik niet eerder meegemaakt. Meestal krijg je een burgemeester alleen aan de telefoon als er iets te klagen valt. Maar Ferd belde regelmatig uit interesse voor onze onderneming, maar ook om te vragen of hij ergens kon bijspringen, bijvoorbeeld om ergens deuren geopend te krijgen.’ Crone vroeg Visschedijk als voorzitter van de Raad van Toezicht van de Culturele Hoofdstadorganisatie. ‘We zaten samen in presentatieteam in Amsterdam. Daar zag ik echt dat Ferd er qua natuurlijk gezag bovenuit stak. Sindsdien zie ik ook zijn betrokkenheid bij de daadwerkelijke organisatie. Hij is een hands-on man, die niet handelt vanuit plichtpleging maar vanuit het belang van zijn stad.’

De toegankelijkheid en betrokkenheid van Crone heeft ook een keerzijde, zegt Visschedijk. ‘Als je hem wilt spreken, belt hij altijd terug. Maar dat doet hij ook gerust om elf uur ‘s avonds. Hij is zo gedreven, ook bij de uitvoering, dat anderen wel eens vragen of het een tandje minder mag.’

4 Robert Strijk, Leiden
Om de kerstborrel luister bij te zetten, organiseerde het Leidse tijdschrift IntoBusiness eind vorig jaar in het Rijksmuseum van Oudheden de verkiezing van de machtigste Leidenaar. De winnaar stond eigenlijk al vast voordat de avond begon: D66-wethouder Robert Strijk (48) van financiën, economie en bereikbaarheid. Geboren en getogen in de sleutelstad, op alle terreinen in de stad werkzaam geweest, een paar jaar directeur van het landelijk bureau van D66 en sinds 2010 wethouder. Zegt een ingewijde: ‘Hij is een bestuurder die begrijpt en aanvoelt wat Leiden nodig heeft en weet hoe de hazen lopen. Zoals Strijk zijn er te weinig in ons gemeentehuis.’

VVD’ers vinden het verdomd jammer dat Strijk geen VVD’er is. ‘Zo’n charismatisch bestuurder hebben wij nu heel hard nodig’, zegt een liberaal. ‘In mijn jarenlange samenwerking met verschillende overheden, heb ik nog nooit een bestuurder meegemaakt die zo oprecht betrokken is bij lokale organisaties als Strijk. Door op correcte wijze korte lijnen te onderhouden met burgerinitiatieven, functioneert hij optimaal. Als ogenschijnlijke buitenstaander manoeuvreert Strijk pragmatisch, maar hij heeft echt een duidelijke plek op het politieke toneel. Strijk is voor burgers en ondernemers meer dan bestuurder; hij heeft visie, plezier in zijn werk, en weet wat goed is voor stad en regio.’ Er zijn besluiten genomen over de Rijnlandroute, de RijnGouweLijn, in de Oostvlietpolder komt geen bedrijventerrein en de Breestraat wordt opgeknapt. Strijk was vijf jaar centrummanager in Leiden.

Vanuit de gemeenteraad klinkt het geluid dat wethouder Strijk een bestuurder is met overtuigingskracht. ‘Hij is een begaafd spreker die mensen meeneemt in zijn afwegingen en dilemma’s, en die voorstellen ook inbedt in een grotere toekomstvisie. Hij doet dit zowel in als raads- als commissievergaderingen, maar misschien nog wel meer in de stad.’ Het is volgens ingewijden ook de verdienste van Strijk dat voor het eerst in decennia Leiden en de randgemeenten in regionale dossiers op één lijn zitten. ‘Voor wie de geschiedenis van Leiden met de randgemeenten kent, is dat een prestatie van formaat.’

5 Janny Bakker, Huizen
Op 19 september 2013 stuurde wethouder Janny Bakker (CDA) van Huizen een brandbrief aan de Tweede Kamer, met als onderwerp: ‘Getouwtrek over persoonlijke verzorging niet in belang van burgers’. Bakker deed dat ook namens haar collega’s in de Gooi- en Vechtstreek. Zorgverzekeraars waren een lobby begonnen om van staatssecretaris Van Rijn gedaan te krijgen dat hij dit onderdeel van de zorgtaken bij hen onder zou brengen in plaats van bij de gemeenten. ‘De zorgsector heeft de afgelopen jaren de volume- en budgetgroei in de AWBZ niet weten te beteugelen. Terwijl gemeenten succesvol uitvoering hebben gegeven aan decentralisaties in de zorg (huishoudelijke verzorging) en de sociale zekerheid (Wwb)’, betoogde Bakker in de brief. ‘Gemeenten willen mensen niet als patiënten zien, maar als inwoners die naast zorg op meerdere vlakken in hun leven ondersteuning nodig kunnen hebben.’ De opschudding die de brief veroorzaakte, leidde tot een landelijk protest van gemeenten. Eind november 2013 namen ze tijdens een buitengewone algemene ledenvergadering van de VNG met overweldigende meerderheid afstand van Van Rijns koerswijziging. En in januari van dit jaar verwierp tweederde van alle gemeenten het akkoord dat VNG had gesloten met de staatssecretaris.

Burgemeester Fons Hertog (VVD) van Huizen heeft veel waardering voor Bakkers inzet, niet alleen op het zorgdossier. ‘Ze is doortastend en vasthoudend. Janny Bakker is een buitengewoon intelligente vrouw die zeer snel in staat is om in ingewikkelde kwesties tot een afgewogen oordeel te komen. Vervolgens schuwt ze geen onorthodoxe maatregelen.’

Erik Dannenberg, CDA-wethouder in Zwolle, is voorzitter van de VNG-commissie Gezondheid en Welzijn waarvan ook Bakker lid is. Maar hij roemt haar vooral vanwege haar lokale successen. ‘Janny Bakker heeft doordachte eigen opvattingen over hoe zij de Wmo wil vormgeven in Huizen. Het is haar gelukt om met instemming van de inwoners forse besparingen te realiseren door niet meer te redeneren vanuit het principe “waar heeft u recht op” maar vanuit “wat heeft u nodig”.’

6 Anno Wietze Hiemstra, Hoogeveen
RTV Drenthe en het Dagblad van het Noorden hesen vorig jaar de Hoogeveense wethouder Anno Wietze Hiemstra (35) uit het dorp Noordeschut op het schild als Drents politicus van het jaar. De jury roemde Hiemstra om zijn grote betrokkenheid en gedrevenheid, dossierkennis, daadkracht, politieke gevoel en benaderbaarheid. ‘Maar hij loopt niet naast zijn schoenen. Zijn grootste kracht is zijn bescheidenheid, die gepaard gaat met een grote mate van tact’, aldus een ingewijde in de Hoogeveense gemeentepolitiek. ‘De bescheidenheid en zijn politieke fijngevoeligheid gaan hand in hand met zijn welbespraaktheid, openheid en toegankelijkheid.’

CDA-wethouder Anno Wietze Hiemstra van begraafplaatsenbeleid, financiën, ruimtelijke ontwikkeling, stadscentrum, stationsgebied, volkshuisvesting, woningbouw dorpen, Erflanden, welstand en monumenten en belastingen, weet precies waar de grote knelpunten zitten, klinkt in het gemeentehuis van Hoogeveen. ‘Door snel en voortvarend te werk te gaan, bereikt hij veel. Zo heeft hij de lokale bouwmarkt heel adequaat gestimuleerd met kortingen op bouwgrond, halvering van bouwleges, minimalisering van welstandsnormen, snelle vergunningen en goedkope leningen.’ Dit ‘Hoogeveen Bouwpakker’ loopt volgende week af.

Een Drentse bestuurder roemt wethouder Hiemstra’s bijna fotografische geheugen. ‘Hij kent zijn dossiers als geen ander. Wil je met hem een stevige inhoudelijke discussie beginnen, waar hij wel van houdt, dan moet je dat absoluut niet doen zonder grondige voorbereiding.’ In de gemeenteraad stond Hiemstra trouwens al bekend om zijn dossierkennis. ‘Hij weet perfect zaken vanuit de historie te benoemen. Hiemstra betrap je niet op prietpraat of mediagevoelige oneliners. Hij weet wat hij wil en gaat daar vol voor’, klinkt vanuit de raad. ‘Het maakt niet uit hoever de meningen uiteen lopen, hij blijft altijd met iedereen in gesprek. In de gemeenteraadsvergadering kan de wethouder als geen ander zijn beleid uitleggen en verdedigen met feitelijke argumenten. Buiten de vergaderzaal zoekt Hiemstra het contact met de inwoners. Hij benut alle communicatiekanalen, zoals de reactiemogelijkheden op regionale nieuwssites en de social media. Hij blijft rustig, helder en respectvol en dat wordt gewaardeerd, ook en juist door mensen die het niet met zijn beleid eens zijn.’

7 Birgit op de Laak, Horst aan de Maas
Werd wethouder Birgit op de Laak (52) vorig jaar genomineerd voor de ‘Prettig contact met de overheid Award’ voor beste bestuurder, dit jaar deed Binnenlands Bestuur zijn duit in het zakje door haar te nomineren voor beste bestuurder van 2013. Op de Laak is sinds 2010 wethouder (voor 75 procent, ‘maar wethouder ben je de hele dag en niet van negen tot vijf’) van werk, inkomen en zorg, volks­gezondheid en maatschappelijke opvang, milieu, vergunningen en communicatie in de Noord-Limburgse gemeente Horst aan de Maas.

PvdA-wethouder Birgit op de Laak heeft visie, klinkt het in het gemeentehuis. ‘Ze toont dat vooral in de manier waarop ze het voortouw neemt bij de decentralisaties’, zegt een ingewijde. ‘Ze voert in collegiaal bestuur en met vrijwilligers en professionals voortvarend veranderingen door in het sociaal domein.’ Op de Laak neemt alle partijen op een plezierige manier mee, meent een ambtenaar. ‘Ze is uitnodigend en enthousiast, maar ook serieus en zorgvuldig. Op de Laak heeft goed in de smiezen wat het effect is van haar beleid.’ De wethouder is volgens ingewijden prettig in de omgang en houdt van een grapje, heeft een gezonde dosis relativeringsvermogen, maar ‘kan zich ook echt stevig opstellen als het nodig is.’

Dat heeft Op de Laak laten zien bij de introductie van een nieuw afvalsysteem. ‘In Horst aan de Maas waren drie verschillende systemen die ze heeft omgezet in één nieuw systeem. Dat was geen gemakkelijke verandering, want het zette de boel op zijn kop’, zegt een ingewijde. ‘Maar bergen kritiek op het afvalsysteem hebben door de moedige inzet van de wethouder geleid tot bergen afvalscheiding’, zegt een raadslid. De inwoners van Horst aan de Maas produceren de minste kilo’s restafval per persoon van alle Nederlandse gemeenten. Ook een medebestuurder typeert Op de Laak als een ‘bevlogen en daadkrachtig’ bestuurder. ‘Ze is sterk betrokken bij thema’s als sociale zaken, zorg en milieu. Haar kracht is dat ze dicht bij de mensen in de dorpskernen staat, verschillende partijen samenbrengt en koers houdt.’

8 Peter van de Wiel, Boxtel
Als het aan coalitiegenoot Balans had gelegen, was de Boxtelse wethouder Peter van de Wiel van Combinatie95 afgelopen zomer ten onder gegaan aan het schaliegas, maar uiteindelijk ging Balans er zelf aan ten onder. Balans mailde gans politiek Nederland dat wethouder Van de Wiel (57) ervoor verantwoordelijk was dat er nog steeds kon worden geboord naar schaliegas bij het bedrijventerrein Vorst in Boxtel, maar de wethouder van milieu, natuur, toerisme, recreatie, duurzaamheid en de volkshuisvesting kwam glorieus tevoorschijn uit de machtsstrijd en groeide uit tot boegbeeld van het bestuurlijke en volkse verzet tegen de Haagse plannen om in de regio naar schaliegas te boren. De Balanswethouder verdween.

In het gemeentehuis valt de rustig sprekende Van de Wiel op door zijn grote inzet en overtuiging om een bijdrage te willen leveren aan een duurzame samenleving. ‘En hij weet daardoor anderen te enthousiasmeren’, aldus een ambtenaar. ‘Zowel plaatselijk als regionaal vervult hij op het gebied van duurzaamheid een voortrekkersrol, wat zich heeft vertaald in diverse projecten op gebied van hernieuwbare energie en biomassa. Ook landelijk heeft hij aandacht gevraagd voor een brede maatschappelijke discussie over de toekomstige Nederlandse energievoorziening.’ In het schaliegasdebat is hij boven zichzelf uitgestegen, zegt een bestuurder. ‘Door niet alleen op te komen voor Boxtel, maar zich te ontpoppen tot een landelijke vertolker van het redelijke tegengeluid in het schaliegasdebat.’

De wethouder liep niet in de valkuil van de welles-nietesstrijd over rapporten en vergunningen, aldus een medebestuurder in Brabant. ‘Het werd ook geen not in my backyard-zaak, omdat Van de Wiel de discussie over duurzame energie verbreedde naar omliggende gemeenten, Brabant en Nederland.’ Duurzaamheid zit niet voor niets in Van de Wiels portefeuille, zegt een oud-bestuurder. ‘Door samenwerking met meer dan tien partners, waaronder buurgemeenten Oirschot, Sint-Oedenrode en Best, is het onder leiding van Van de Wiel gelukt om ongeveer tien miljoen investeringsgeld naar Boxtel en omstreken te krijgen via het natuur- en landschapsprogramma ‘Kloppend Hart’. De gemeente Boxtel, ondernemers en partners dragen ook bijna 20 miljoen bij aan dit programma.’

9 Lambert Verheijen, Aa en Maas
Dijkgraaf Lambert Verheijen van waterschap Aa en Maas is de motor achter het Deltaplan Hoge Zandgronden. Hij wist de provincies Limburg en Noord-Brabant, de vijf waterschappen, een drinkwaterbedrijf, Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat tot een gezamenlijk programma te bewegen, om het dreigende watertekort in het zuiden van het land te bestrijden. ‘Lambert Ver­heijen heeft de juiste partijen en mensen om zich heen verzameld en allianties gesloten om de problematiek van de zoetwatervoorziening op de provinciale en nationale agenda’s te krijgen’, zegt Ernest de Groot, dagelijks bestuurslid van waterschap Aa en Maas en tevens senior adviseur bij ruimtelijk adviesbureau Croonen. ‘Dat is een prestatie van formaat, omdat hij daarmee de nationale agenda heeft weten te verleggen.’ In 2008 presenteerde de Deltacommissie Veerman het rapport Samen werken met water, met twaalf aanbevelingen over beheer en veiligheid. Op zoetwatergebied kwam alleen het IJsselmeer aan de orde, de zandgronden in het zuiden van het land niet.

Verheijen begon een succesvolle lobby om aandacht te vragen voor de verdroging in het stroomgebied van de Maas. Met als eindresultaat opname van het Deltaplan Hoge Zandgronden in het Deltaprogramma Zoetwater, dat het kabinet met Prinsjesdag 2013 presenteerde. ‘Lambert Verheijen heeft de kar getrokken en het op de agenda van de Deltacommissaris gekregen’, zegt De Groot. Daarnaast is Verheijen volgens de stemmers geen watertechnocraat, maar iemand die zich bij uitstek kan verplaatsen in andere belangen, zoals ruimtelijke ordening, natuur en milieu. ‘Hij blijft niet in het water hangen, maar kruipt ook de kant op.’ Dat geeft hem veel credits bij gemeenten, meent De Groot. Daarnaast is Verheijen communicatief sterk. ‘Hij geeft anderen ruimte om hun kijk op de zaak naar voren te brengen, maar hij is geen beroepsoverlegger. Uiteindelijk is Verheijen zeer uitvoeringsgericht, zonder door te drammen. Het gaat hem om resultaten boeken. Dat lukt hem door ook gaandeweg de uitvoering telkens de verbinding te blijven zoeken met stakeholders.’

10 Hans Buijtelaar, Amersfoort
Van de vijf wethouders die in mei 2010 in Amersfoort aantraden, is alleen VVD’er Hans Buijtelaar (50) over. Een prestatie van formaat voor iemand zonder ervaring in de heksenketel van de Amersfoortse gemeenteraad, merken raadsleden bewonderend op. ‘De raad kon zijn zakelijke duidelijkheid overigens niet onmiddellijk waarderen, maar hij heeft bewezen in coalities van diverse samenstellingen effectief te kunnen zijn en zich niet te laten afleiden van zijn doelen’, aldus een gemeenteraadslid over de wethouder van financiën, grondzaken, belastingen, mobiliteit en sport. ‘Hij trekt alle dossiers vlot en zoekt daarbij de verbinding met alle partijen in de raad.’

Niet alleen voor de gemeenteraad was het wennen, ook voor de ambtenaren in het gemeentehuis. ‘Door zijn verleden in het bedrijfsleven merk je aan Buijtelaar een enorme doel­gerichtheid maar ook een zeker ongeduld. Dat was wennen. Hij heeft weleens gezegd dat hij per portefeuille een, twee hoofddoelen heeft; de rest komt erbij, maar de focus blijft op die hoofddoelen’, zegt een ambtenaar. Buijtelaars slagvaardigheid bleek vooral op het terrein van mobiliteit. Zegt een ingewijde: ‘Op het dossier verkeer was tientallen jaren nooit een echte stap gezet. Zijn hoofddoel was dan ook de westelijke ontsluiting. Met een voortdurende focus leek het ook voor tegenstanders van die weg vanzelfsprekend te worden dat deze er na zoveel jaren eindelijk zou komen. Bij de plannen voor de aanpak van knooppunt Hoevelaken heeft Buijtelaar de regiogemeenten gemobiliseerd om gehoord te worden bij provincie, Rijkswaterstaat en het ministerie. Met niets begonnen zijn er miljoenen euro’s extra op tafel gekomen.’ En passant bezuinigde wethouder Buijtelaar structureel 20 miljoen op de begroting van de gemeente.

Daadkrachtig, maar geen doordrammer, aldus ingewijden in het gemeentehuis en de raad. ‘Buijtelaar is een vriendelijke man, die zijn wethouderschap zichtbaar met veel enthousiasme invulling geeft. Van overleg op hoog niveau tot voorlezen aan peuters, hij doet het met veel plezier’, zegt iemand in het gemeentehuis. Een raadslid vult aan: ‘Hij is benaderbaar en reageert op e-mail van burgers en pakt de fiets en rijdt er dan langs.’

Verantwoording
Lezers van Binnenlands Bestuur nomineerden in totaal 102 bestuurders voor de titel Beste Lokale Bestuurder 2013. Uit die groslijst selecteerde de redactie van Binnenlands Bestuur een shortlist van 10 namen. Lezers konden vervolgens een stem uitbrengen  op hun voorkeurskandidaat. In totaal werden 6.568 geldige stemmen uitgebracht. Die telden in de einduitkomst voor de helft mee, net als de stemmen van de redactie. De prijs voor de winnaar, aangeboden door JS Consultancy, is een workshop voor het voltallige college.