Aansprekende lokale politiek is meer dan fte’s bij griffies

Het pleidooi voor grotere griffies wordt al jaren gevoerd. Niet alleen door De Vereniging voor griffiers. Ook de Vereniging voor Raadsleden geeft eind vorig jaar naar aanleiding van een onderzoek aan ‘dat alle griffies te klein zijn’. En dit voorjaar berichtte Binnenlands Bestuur dat ‘Griffies te weinig aan adviestaak toekomen’.

De aandacht voor een volwaardige ambtelijke ondersteuning van de raads- en statenleden blijft helemaal terecht. Want zonder een eigen stevige bureaucratie zullen gemeenteraden nauwelijks van betekenis zijn. Echter achter ‘de omvang-discussie’ gaan twee belangrijker kwesties schuil. Allereerst dat het aantal fte’s niet de crux is, maar wel een stevige positionering en duidelijke rolneming en rolruimte van de griffie(r). Ten tweede - de meest belangrijke - dat het niet over de omvang van een griffie gaat maar over het gedrag en het denken van de raads- en statenleden zelf bij hun rolneming.

Al vanaf de start van de dualisering in 2002 weigert het merendeel van de gemeenteraden om een goede ambtelijke ondersteuning in te richten. Op dat moment is de functie van de (monistische) gemeentesecretaris in feite in tweeën gesplitst. Simpel, dan krijg je twee ‘secretaris-functies’ zo mocht je verwachten. Maar zo werd de griffiersfunctie toen niet ingevuld. Gemeenteraden gaven door de positionering van de griffier op dat moment zelf voeding aan het adagium dat het werk voor de gemeenteraden er eerder bij de gemeentesecretarissen maar bij bungelde. Op dat moment waren er maar twee gemeenten, Breda en Almere, die de beide functies gelijkwaardig positioneerden.

Vervolgens wordt de discussie wat een raad(slid) voor ondersteuning nodig heeft om het werk goed te kunnen doen, eigenlijk altijd politiek gemaakt. Er is altijd wel een fractie die het individuele (fractie/partij) belang boven het algemene belang van goed raadswerk stelt. Altijd komt weer om de hoek kijken dat veel raadsleden denken of van zichzelf verwachten dat ze alles wel zelf kunnen. En dat slechts partijleden ‘betrouwbare ondersteuning bieden’. Het lijkt er ieder keer op dat in politiek diep verweven zit dat je moet uitgaan van andermans zwakte en niet van eigen kracht. Hoe vaak ik niet als grap en of bijna verwijt heb gehoord jullie (= griffie) helpen fractie x sterker te worden. Ik heb in de achterliggende jaren geen antwoord gevonden hoe dat beeld te veranderen. In het verlengde ligt die valse bescheidenheid van raden. “Wij kunnen wel met een beperkte ambtelijke ondersteuning”, is een vaak gehoorde uitspraak. Wederom met een politieke basis, want de coalitiefracties bijvoorbeeld regelen het wel via de wethouders en pleiten voor zuinigheid bij het gebruik van overheidsgeld voor raden.

Dat wordt nog eens versterkt door dat er weinig kennis/besef is bij raadsleden hoe te werken met de ‘eigen ambtenaren’. Je bent als raadslid geen ‘baas’ – zoals bij fractieassistenten in de Kamer – maar wel eigenaar van je ondersteuning. Daarvoor is enig besef vereist van de rol van de griffie, van de beschikbare kwaliteiten van de medewerkers en het lef om hen voor je politieke doelen in te zetten en daarom over en weer een vertrouwensbasis te creëren in een politieke context. Aan dat vermogen wordt bij de selectie van kandidaatraadsleden geen enkele aandacht besteed.

Gelukkig er zijn ook best wel mooie voorbeelden te vinden bij enkele raden in de zoektocht naar betekenis. Maar in de breedte geven gemeenteraden(-raadsleden) nauwelijks blijk van enig besef dat het van betekenis zijn van een gemeenteraad, in een tijd met vele complexe vraagstukken en waarbij ‘niet de kiezer gek is’, een stevige bureaucratie, een excellente ondersteuning, vereist is om je als raadslid voor het algemeen belang te kunnen (blijven) inzetten. De omvang van een griffie zal dat besef niet laten ontstaan.

Zolang de urgentie tot anders denken over ambtelijke ondersteuning nog steeds niet gevoeld wordt door raadsleden zal de discussie over omvang en beloningsschalen blijven bestaan.