Kiesrecht

Dit jaar wordt 100 jaar Kiesrecht gevierd. Veel is er al over geschreven. Met voor mij de vraag: kan kiesrecht bij gemeenten meer zijn dan eenmaal per vier jaar een gemeenteraad kiezen? Kan met de invulling van kiesrecht bijvoorbeeld de participatie van inwoners worden versterkt?

Maar om te beginnen mogen we niet vergeten dat het bijzonder is dat wij in Nederland zonder gevaar en in alle vrijheid naar de stembus mogen gaan. Wereldwijd is die vanzelfsprekendheid er zeker niet. Honderd jaar Kiesrecht memoreren helpt ons in dat besef. Echter, vieren en gedenken kent een keerzijde. Namelijk het risico van zelfgenoegzaamheid. En dat leidt tot stilstand en stolling. Iets wat we juist nu niet kunnen gebruiken. Want we staan momenteel met elkaar voor grote kwesties. Die brengen verschillen tot uiting en raken iedereen. Kwesties en vraagstukken die een transitie lijken te vragen en waar iedereen meer dan ooit bij nodig is.  Voeg daarbij de mogelijkheden die nieuwe technologie biedt om de kennis en de stem van de inwoner te ontsluiten voor algemeen nut. En om inwoners anders en/of meer te betrekken bij het kiezen.  Dan zou het toch prachtig zijn wanneer  100 jaar Kiesrecht een startpunt wordt voor nieuwe eigentijdse elementen bij de invulling van het kiesrecht.  

En die ontdekkingstocht vraagt geen groot en meeslepend design, maar eerder experimenten in kleinere omgeving. En daar leent het lokaal domein zich bij uitstek voor. Het blijft daarom  jammer dat we geen experimenteerartikel in de gemeentewet kennen. Zo’n artikel kan een grondslag voor de minister zijn om met een specifieke maatregel een gemeente te ondersteunen een experiment aan te gaan. Bijvoorbeeld het experiment  waarbij het enkele gemeenten wordt toegestaan 1x per zittingsperiode een raad te ontbinden. Al dan niet op basis van een burgerinitiatief.  Of een andere gemeente de ruimte biedt de zittingstermijn van het gemeentebestuur te verlengen.

In mijn eigen gemeente Almere met een project als de Floriade in 2022 moet je niet gemeenteraadsverkiezingen willen hebben een maand voor de opening. Dan moet een raad de zittingstermijn met twee jaar kunnen  verlengen. Om de verantwoording over de effecten van zo’n project  voor Almere ook voor zijn rekening te kunnen nemen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen. Maar ook met de inzet van de nieuwe technologie ( computer) kan worden geëxperimenteerd. Bijvoorbeeld inwoners mee te laten kiezen over raadsvoorstellen (een soort panel/poll). Of een digitaal amenderingsrecht te bieden.  Mee te laten schrijven aan -  of het kiezen van - regelgeving ( maak de wet of  ‘de wetstrijd’). Dit zijn zeker geen grote stappen. Maar het biedt wel de mogelijkheid het recht om te kiezen meer te laten voelen aan inwoners. En de kennis bij inwoners meer eenvoudig te benutten.

Vele kleine experimenten maken dan dat later blijkt dat een belangrijke stap is gezet. De participatie is verbreed en het besef benadrukt van de waarde van het in alle vrijheid mogen kiezen. Door op deze manier ‘te kiezen’ leveren inwoners weer een bijdrage aan het bestendigen van onze lokale democratie.

Jan Dirk Pruim