Vertrouwenspersoon als antenne van de organisatie

Vertrouwenspersonen kunnen als schakel tussen ­management en medewerkers een belangrijke rol spelen bij het ­aanpakken of voorkomen van gevoelens van onveiligheid op de ­werkvloer, stelt de Amsterdamse gemeentesecretaris Peter Teesink. Medewerkers kunnen er signalen anoniem kwijt.

Onveilig

In aanloop naar de Amsterdamse OR-verkiezingen dit voorjaar, besloot vakbond FNV zich te beraden op ­deelname. Even daarvoor waren twee ­leden uit de fractie namelijk door een­ ­collega ‘bijzonder dringend’ geadviseerd tegen een bepaald voorstel te stemmen. ‘Reden voor mij om een brief te schrijven aan de WOR-bestuurder, gemeentesecre­taris Peter Teesink. ‘Als het niet veilig is om in de OR te zitten, kunnen we niet meedoen.’ Zo schetst de pas gepensioneerde strategisch beleidsadviseur van stadsdeel Nieuw-West Henk Gaasbeek de situatie van destijds. Hij was voorzitter van de ­lokale onderdeelcommissie (OC) die de ondernemingsraad (OR) adviseert en lid van het dagelijks bestuur van het ­Amsterdams groepsberaad van de FNV.

Schade beperken

Het was Gaasbeek en anderen al opgevallen dat de huidige gemeentesecretaris een totaal ander mens is dan de vorige. Misschien dat hij opnieuw kon kijken naar het acteren van Bureau Integriteit. Gaasbeek weet niets van angstculturen in Amsterdam, al gaan dingen soms ‘gruwelijk mis’. ‘Maar het zijn altijd incidenten. Dat is normaal in grote organisaties. Het ontspoort wel eens.’ De vraag is: hoe voorkom je dat en hoe beperk je de schade?

Gedeisd houden
Het verhaal van Gaasbeek begint in 2016 in de OC van stadsdeel Nieuw-West. ‘De directeur was bang voor veel weerstand tegen de reorganisatie vanuit mensen in de buitendienst. Verschillende collega’s kregen berispingen, één moest weg met strafontslag. Ik begreep de aanleiding, maar die was onvoldoende voor een dergelijke ingreep. Het zou wel nodig zijn, zodat je wist dat er hard zou worden ingegrepen als je tegen het beleid inging. Je moest je gedeisd houden, anders kwam Bureau­ Integriteit om de hoek.’

'Speelgoed van het management'
Gaasbeek wist vaag dat dit ‘recherchebureau van de gemeente Amsterdam’ bestond. Maar wat er was geregeld, wanneer zij onderzoek doen en hun transparantie viel hem zwaar tegen. ‘De regels waren oud, het was speelgoed van het management. Als medewerker kwam je er niet in de buurt, behalve als je zelf werd onderzocht.’ Gaasbeek hoorde over meer OC-leden die berispingen kregen of aantekeningen in hun dossier. ‘Het was niet gewenst aan medezeggenschap deel te nemen.’

Vertrouwenspersoon
Als DB-lid FNV stuurde Gaasbeek een brief aan Teesink waarin hij de twijfel over deelname aan de OR-verkiezing met een FNV-lijst koppelde aan de eerder geschetste onveilige situatie. Een prettig gesprek met de gemeentesecretaris volgde. De vraag die op tafel lag was hoe hij kon de-escaleren. ‘Je krijgt geen casussen, want mensen durven niet. Onze insteek werd: laten we niet kijken naar het verleden, maar hoe komen we hieruit? Een vertrouwenspersoon de-escaleert normaal niet, maar adviseert een klager. Het idee van Teesink was om vertrouwenspersonen anoniem klachten aan hem door te laten geven. Hij hoort de mening van de vertrouwenspersoon over het realisme van de klacht en de klager is beschermd, want anoniem. Hij zou dit uitwerken en er ruchtbaarheid aan geven.’

Geruchten hebben eeuwigheidswaarde
Medezeggenschap is belangrijk, weet Gaasbeek. ‘Maar geruchten dat je verkiesbaar stellen niet goed is voor je carrière hebben eeuwigheidswaarde. Leidinggevenden denken dat het veel tijd kost, terwijl ze al weinig handjes hebben. Maar je krijgt een permanente informatiestroom, dus maak er gebruik van. Op lange termijn heeft het voordelen, want zij effenen de weg. Teesink zou ermee bezig gaan.’

Signalen boven tafel krijgen
Tijdens het gesprek met Gaasbeek kondigt Teesink aan het vertrouwenspersonennetwerk verder te professionaliseren. De organisatie telt al vijftig vertrouwens­personen. Een belangrijke positie en de gesprekken met een vertrouwenspersoon zijn natuurlijk strikt vertrouwelijk, maar vanTeesink mag er meer gebeuren. ‘Wat is het handelingsperspectief? Vertrouwenspersonen kunnen signalen boven tafel krijgen en die voorleggen aan het MT en aan mij', legt Teesink uit. 'Als situaties zich voordoen bij dezelfde afdeling met dezelfde klachten, dan is het belangrijk dat de vertrouwenspersoon die trend ook signaleert. Als het ergens niet gaat, dan wil dat niet zeggen dat je er niets aan kunt doen.’

Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week (inlog).