‘Machteloze strijd’ tegen zorgfraude

De aanpak van zorgfraude in de gemeente Tilburg leidde tot willekeur en zorgde voor maar weinig succesvolle terugvorderingen. Dat blijkt uit een reconstructie door onderzoeksplatform Follow the Money. Deskundigen noemen de lokale aanpak van zorgfraude een machteloze strijd tegen zorgaanbieders, omdat het juridisch kader acht jaar na de decentralisatie nog steeds onduidelijk is.

Een van de eersten

Sinds de decentralisaties van 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op zorgaanbieders. Tilburg was in 2017 één van de eerste gemeenten die toezichthouders aanstelde om controles uit te voeren op de besteding van zorggeld. Follow the Money vroeg bij Tilburg documenten op om een beeld te krijgen van hoe de gemeentelijke aanpak de afgelopen jaren heeft uitgepakt.

Woonzorgbedrijven

Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente zich vooral heeft gericht op woonzorgbedrijven. Organisaties die cliënten hebben die niet volledig zelfstandig kunnen leven. Sommige van hen leveren voor het geld dat ze van de gemeente krijgen ondermaatse zorg. Zo ontstond er enkele jaren terug een langdurige juridische kwestie tussen de gemeente en zorgorganisatie Blue-Care. Tilburg wilde bedragen terugvorderen. Daarover schreef Binnenlands Bestuur in die tijd ook.

Terugvorderingen

Uit de stukken in handen van Follow the Money blijkt dat dergelijke terugvorderingen maar weinig succesvol zijn geweest. ‘Bij sommige gaat het om forse bedragen, tussen 6 ton en 1,6 miljoen euro. Maar bij alle bedrijven haalt Tilburg uiteindelijk veel minder of zelfs helemaal geen geld terug.’ De eigenaar van Blue-Care zegt tegen het onderzoeksplatform zelfs dat de gemeente wel een terugvordering heeft aangekondigd, maar dat ze daar vervolgens nooit meer iets over heeft gehoord.

Willekeur

Verder blijkt dat zorgbedrijven die volgens de gemeente in overtreding zijn met enige willekeur worden behandeld. Sommigen krijgen de kans om een verbetertraject in te gaan, terwijl anderen meteen te maken krijgen met terugvorderingen en een cliëntenstop. Volgens Follow the Money begon Tilburg toezicht te houden zonder gedegen plan of zelfs gedegen definities van zorgfraude. ‘Uit de toezichtsrapporten blijkt dat Tilburg werkendeweg vaststelt wat zorgfraude is en hoe ze dat kan onderzoeken.’

Machteloze strijd

Deskundigen die met Follow the Money spraken zijn kritisch op de aanpak van Tilburg, maar wijzen er ook op dat het juridisch kader voor lokale overheden gebrekkig is. ‘Arme gemeente,’ zegt bijvoorbeeld hoogleraar bestuurskunde Menno Fenger. ‘Het is een machteloze strijd tegen zorgaanbieders. Acht jaar na de decentralisatie is het juridische kader nog altijd onduidelijk. De toezichthouders proberen het goed te doen, maar weten eigenlijk niet precies wat ze moeten doen.’

'Zorgvuldige afweging'

In een reactie aan het onderzoeksplatform laat de gemeente Tilburg weten dat zij vindt dat er een eenzijdig beeld wordt geschetst, waarbij onterecht geen aandacht is voor de preventiekant van het verhaal. Volgens Tilburg is er geen sprake van willekeur, maar ‘een in onze ogen zorgvuldige afweging waarbij de zorg voor onze inwoners leidend is’. Dat er sprake is van een wisselende aanpak bij gelijke overtredingen is volgens de gemeente het resultaat van het feit dat het toezicht nog in ontwikkeling is, mede door het gebrek aan kaders en wet- en regelgeving.