WRR: meer dwang achter Plusscholen

Gemeenten moeten veel actiever bijdragen aan het mengen van verschillende typen leerlingen op scholen. Schooluitval kan worden verminderd door concentratie van ‘overbelaste leerlingen’ te stoppen. Nu maken scholen en gemeenten hier wel afspraken over, maar dat is allemaal veel te vrijblijvend. Dat staat in het rapport Vertrouwen in de school dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) deze week aanbood aan staatsecretaris Marja van Bijsterveldt (Onderwijs, CDA). Het kabinet komt dit voorjaar met een reactie.

De wetenschappers, onder aanvoering van oud-minister Pieter Winsemius, pleiten voor de instelling van zogenaamde onderwijsregio’s, naar het voorbeeld van de veiligheidsregio’s. ‘Dat zijn dus géén nieuwe bestuurslagen’, benadrukt Winsemius. ‘Het is de bedoeling dat kerngemeenten een regierol gaan vervullen. Een kerngemeente moet andere spelers in de regio, dus andere gemeenten en alle scholen, bij elkaar kunnen zetten en zorgen dat er een regionale visie wordt opgesteld. Maak afspraken over wie hoeveel overbelaste leerlingen opneemt, waar scholen met uitgebreide zorgstructuren komen en hoeveel iedereen bijdraagt.’

Nu worden op gemeentelijk niveau wel afspraken gemaakt, maar schooluitval komt juist veel voor op de mbo’s, doorgaans grote scholen met een regionale functie. Gemeenten hebben weinig machtsmiddelen. Als een gemeente een (v)mbo heeft en daar doen zich financiële problemen voor, dan kan het bestuur doorgaans op niet meer dan warme woorden van de buurgemeenten rekenen, ondanks dat veel leerlingen daar wel vandaan komen, constateren de onderzoekers.

Om iedereen scherp te houden zouden tegenwerkende partijen in het openbaar moeten worden aangesproken (naming and shaming). Als dat niet werkt moet het rijk of een kerngemeente zelf een zogenaamde Plusschool starten. Op zo’n school is een uitgebreide zorgstructuur aanwezig om overbelaste leerlingen extra aandacht te geven. Werkt een gemeente niet mee, dan moet de wethouder van de kerngemeente zijn collega bij de minister kunnen ‘aandragen voor correctie’, vindt de WRR.

Omdat de concentratie van overbelaste leerlingen zich vooral in de vier grote steden voordoet, moet de omvorming van leerfabrieken tot Plusscholen daar snel beginnen. Winsemius schat dat het honderd miljoen euro kost. Hij wijst erop dat het niet eerlijk is daarvoor alle ogen op Onderwijs te richten: ‘Voortijdig schoolverlaters zijn een verantwoordelijkheid van iedereen. Als je er werkloosheid en criminaliteit mee voorkomt, waarom zouden Sociale Zaken en Justitie dan niet bijdragen?’