Wijze reflectie
Een nogal wollige om niet te zeggen verhullende aanduiding van een “last minute” ad hoc extra korting op het jeugdzorgbudget van 2,65%.
De week van de reflectie in de zorg en de jeugdzorg begint pas op maandag 26 november, maar vorige week gaf onze “chambre de reflection” alvast het goede voorbeeld.
In een stevige brief aan staatssecretaris Van Rijn stelde de Eerste Kamer een aantal kritische vragen bij het “Voorgehangen ontwerpbesluit houdende wijziging van het Uitvoeringsbesluit Wet op de Jeugdzorg in verband met het mogelijk maken van een geringe korting op de uitkeringen aan de provincies”. Een nogal wollige om niet te zeggen verhullende aanduiding van een “last minute” ad hoc extra korting op het jeugdzorgbudget van 2,65%. Dat lijkt zo op het eerste gezicht inderdaad een geringe korting, maar in eerdere columns heb ik al aangegeven dat het hier de zoveelste druppel is die de emmer doet overlopen. De doeluitkering jeugdzorg staat al jaren niet meer in verhouding tot de prestaties die van de jeugdzorg worden verwacht en is daarmee steeds meer een lege huls geworden. Jarenlang zijn volumestijgingen niet gecompenseerd en zijn bezuinigingen opgelegd zonder de daarbij horende pijnlijke keuzes. De jeugdzorgsector moest het zelf maar uitzoeken.
Protesten van de jeugdzorgbranche en het IPO mochten tot op heden niet baten. Het nieuwe kabinet heeft deze korting die nog voortvloeit uit het Kunduzakkoord gewoon overgenomen en de Tweede Kamer stemde in meerderheid tegen een motie van SP-Kamerlid en voormalig gezinsvoogd Nine Kooiman om de korting ongedaan te maken. Naar ik heb begrepen zoekt de Tweede Kamer nog wel naar mogelijkheden om de korting alsnog ongedaan te maken. Ze doet er daarbij goed aan kennis te nemen van de brief van de Eerste Kamer. Die is diplomatiek geformuleerd en stelt primair vragen aan de staatssecretaris. Maar tussen de regels door lees je de terecht felle kritiek.
De Eerste Kamer vraagt bijvoorbeeld hoe het voornemen zich verhoudt tot de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Tevens kijkt de Eerste Kamer met enige zorg naar de aangekondigde extra korting tegen de achtergrond van de recente aanbevelingen van de commissie Samson. Daarmee vestigt de Eerste Kamer terecht de aandacht op aanbevelingen die tot op heden weinig aandacht kregen van de regering. De vorige staatsecretaris was snel met het aankondigingen van een wettelijke verplichting ten aanzien van de verklaring van goed gedrag. Een grotendeels staande praktijk in de jeugdzorg waarvan de commissie Samsom zelf overigens terecht opmerkt dat er niet veel heil van mag worden verwacht. Oorverdovend stil bleef het tot op heden als het gaat om de zeer kritische opmerkingen van de commissie over te hoge “caseload” en te weinig geld voor de zo noodzakelijke verdere professionalisering. Waar extra investeringen nodig zijn om de aanbevelingen van de commissie Samson uit te voeren daar wordt gekozen voor “last minute” extra kortingen. De Eerste Kamer legt nu terecht de vinger op de zere plek van inconsistent regeringsbeleid.
Op 26 november gaat de week van de reflectie op het ministerie van VWS van start met een lustrumsymposium “Passie voor zorg”. Leon Wever, directeur Jeugd zal om 12.30 het startsein geven. Een beter moment om te praktiseren wat je preekt is bijna niet denkbaar. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Geen betere manier om vertrouwen te herwinnen dan door eerlijk je fouten toe te geven en ze snel te herstellen. Zelf trappen we de week van de reflectie maandag 26 november om 14.30 af met een BJAA academie over het concreet werk maken van de aanbevelingen van de commissie Samson (aanmelden kan nog via communicatie@bjaa.nl) . Hopelijk is er dan goed nieuws uit het Haagse te melden.
Erik Gerritsen
Meer columns van Erik Gerritsen leest u hier.
1) Ondanks de vele extra miljarden voor de jeugdzorg die er voor de jeugdzorg bij zijn gekomen het afgelopen decennium, functioneert de sector niet beter. Het geld wordt dus voor niets uitgegeven. Dat kan iedereen terug lezen in het rapport Toekomstverkenning Jeugdzorg van de parlementaire werkgroep uit 2010. Defense for Children en de VN brengen jaarlijks een rapport uit waarin staat dat er niets verbetert in de jeugdzorg. Zowel de inspectie JZ als de Veiligheidsraad hebben de afgelopen jaren rapporten uitgebracht over dat jeugdzorg niets van dodelijke fouten leert en er niets verbetert. De Nationale Ombudsman trekt al jaren aan de bel over het falen van de jeugdzorg ('de jeugdzorg heeft zelf een gedragsstoornis') en hoe dat komt omdat instellingen alleen maar op hun eigen financiële en werkgelegenheidsbelangen zijn gericht ten koste van de belangen van de kinderen. Kortom, er is overweldigend bewijs van dat extra geld niets uithaalt voor de kinderen waar het om gaat.
2) Jarenlang hebben jeugdzorginstellingen de wachtlijsten voor kinderen laten oplopen om hun eisen voor extra geld kracht bij te zetten. Die wachtlijsten zijn echter het gevolg van de wens tot een optimale bezettingsgraad, een optimaal aantal klanten (kinderen en ouders). Als gevolg van die luxe-wens is er geen ingebouwde flexibiliteit in de capaciteit van instellingen en daar zijn managers ook helemaal niet mee bezig. Waarom zouden ze ook als ze toch wel meer geld krijgen als ze in de media maar hard genoeg roepen dat ze dat nodig hebben in het belang van de kinderen. Daarom houden ze ook die wachtlijsten in stand! Dat kun je zien aan de kritiek van de rekenkamers op die wachtlijsten. Je kunt het heel specifiek zien aan talloze eerdere columns van Erik Gerritsen over meer geld voor de jeugdzorg om zogenaamde wachtlijsten te bestrijden én aan het rapport van de Amsterdamse rekenkamer daarna, waaruit blijkt dat het geld dat hij daarvoor kreeg, helemaal niet is besteed aan de kinderen maar in de kas van BJAA is verdwenen (opvolgingsonderzoek Rekenkamer Amsterdam, januari 2012)
3 De commissie Samson (met name Rieke Samson) heeft haar oren laten hangen naar Jeugdzorg Nederland en de conclusies van de universiteiten van Groningen en Leiden over het disfunctioneren van bestuurders in de jeugdzorg en hoe men misstanden in de doofpot stopt, afgezwakt. Z(zo kregen onderzoekers aanvankelijk geen medewerking van Jeugdzorg Nederland en later slechts beperkt. Onder druk van Jeugdzorg Nederland is Rieke Samson gaan praten in het belang van Jeugdzorg Nederland: meer geld voor de jeugdzorg en nu dan voor zogenaamde professionalisering (waarvan ook geen enkele garantie is dat dat helpt) en minder caseload (maar het zijn de managers zélf die de caseload en de wachtlijten laten oplopen terwijl zij zélf topsalarissen verdienen en in luxe kantoren zitten en dure reorganisaties leiden). Kortom, dat hele verhaal van Rieke Samson is omstreden onder haar eigen onderzoekers die vinden dat zij zich teveel laat beïnvloeden door de branche, die nu juist verantwoordleijk is voor de misstanden en die ook bewust jarenlang heeft toegedekt.
4 De eerste kamer heeft gewoon aanvullende vragen gesteld, voorlichter Gert Riphagen heeft Jeugdzorg Nederland daar ook via Twitter op gewezen. Jeugdzorg Nederland mag dat dus niet interpreteren als kritiek op de korting, maar als gebruikelijke informatievragen. Gerritsen probeert dan ook te stoken, terwijl de eerste kamer aangeeft daar niet voor gebruikt te wilen worden. Riphagen twitterde dat niet voor niets aan Jeugdzorg Nederland.
5 De korting van enkele procenten kan de jeugdzorg best dragen. De topbeloningen rijzen daar de pan uit, zo is eerder gebleken uit SP-onderzoek. Gek genoeg is er nu een SP-kamerlid dat daar geen conclusies uit trekt en de branche blijft steunen, ze komt ook zelf uit die wereld. Dat is jammer, als Agnes Kant met haar expertise over de zorg en haar intelligentie er nog was geweest zou dat niet zijn voorgekomen. Maar goed, dat is dan zo. Feit is dat er geld genoeg is in de jeugdzorg maar dat het door mismanagement niet aankomt bij de kinderen.
6 De laatste vier jaar (vanaf 2009) zijn er in maar liefst vijf provincies (!) problemen geweest omdat BJZ's wachtlijsten in stand hielden, bedelend om geld voor de kinderen en ondertussen dat geld aan dure kantoren en mismanagement besteeden. Dan hebben we het over Noord-Holland Groningen, Noord-Brabant, Utrecht en Stadsgewest Amsterdam.
De eerste vier schandalen zijn in regionale media of persberichten terug te vinden via Google, het laatste betreft de auteur van deze column zelf en is stil gehouden in Amsterdam maar dus terug te vinden in bij punt 2 genoemd rapport van de Rekenkamer Amsterdam.
Kortom, of er iets mis is met behoorlijk bestuur kan ik niet beoordelen. Maar dat de jeugdzorg best zonder dat geld kan, wél. Dat is in bovenstaande 6 punten uitgelegd.
Politici en topambtenaren zouden hun oren niet langer moeten laten hangen naar de belangen van instellingen, van de branche, van Jeugdzorg Nederland. Want die zijn teveel gecorrumpeerd, de eigen belangen van organisaties en bestuurders overheersen.