Wat maakt bijstandsontvangers kansrijk of kansarm?

Rond twee derde van de bijstandsgerechtigden in Limburg heeft financiële problemen. Dat maakt de kans op succesvolle re-integratie aanzienlijk kleiner, vooral in combinatie met andere problemen zoals een laag opleidingsniveau. Een onderzoek naar bijstandsontvangers in Limburgse gemeenten moet helpen om die belemmeringen bij de re-integratie beter te doorgronden.

Kansen
De resultaten van het onderzoek werden door het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit Maastricht (UM) naar buiten gebracht in een factsheet uit met uitgebreide informatie over de bijstandsontvangers in alle 31 Limburgse gemeenten. De onderzoekers maakten een profielschets van die groep op basis van vijf aspecten die mensen kansrijk of juist kansarm kunnen maken: gezondheidsproblematiek, financiële problematiek, opleidingsniveau, migratieachtergrond en gezinssituatie.

Inzicht
'Naast het feit dat je inzicht wil hebben in de omvang van de groep bijstandsgerechtigden, wil je ook weten: wat zijn dit voor mensen?', zegt onderzoeker Annemarie Künn-Nelen, projectleider bij het ROA. 'Bijstandsontvangers met financiële problemen hebben een veel kleinere kans op re-integratie. De re-integratiekansen nemen nog verder af als iemand met financiële problemen laagopgeleid is.' Daarom is het voor gemeenten belangrijk om inzicht te hebben in de belemmeringen waar bijstandsgerechtigden mee kampen.

Financiële problemen
Wat als eerste opvalt aan de nieuwe cijfers, is de omvang van het aandeel mensen met financiële problemen onder bijstandsontvangers. Dat percentage ligt in de verschillende Limburgse gemeenten tussen 62 en 79 procent. Mensen in die groep nemen deel aan schuldsanering, leven onder de armoedegrens, of hebben schulden van meer dan tienduizend euro. Het aandeel bijstandsontvangers met financiële problemen is niet alleen hoger dan het percentage onder werkenden (20 procent), het is ook fors hoger dan bij mensen met andere soorten uitkeringen. Onder mensen met een werkloosheidsuitkering in de Limburgse gemeenten heeft tussen 14 en 29 procent financiële problemen. Bij mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is dat tussen 21 en 32 procent.

Leren
Niet alleen de verschillen tussen de drie soorten uitkeringen, maar ook de verschillen tussen gemeenten zijn interessant, benadrukt Künn-Nelen. Dankzij de informatie op gemeenteniveau, kunnen gemeenten heel gericht aan oplossingen werken. 'Dan kun je bijvoorbeeld zeggen: op het moment dat we mensen naar werk toe begeleiden, leren we ze ook meteen goed met geld om te gaan. Begeleiding gaat dan dus hand en hand met het wegnemen van andere belemmeringen.' Door te kijken naar de lokale verschillen, kunnen gemeenten ook van elkaar leren, meent Künn-Nelen. Dat vraagt wel om meer onderzoek, voegt ze toe.

Wijkniveau
De analyse die het ROA nu voor de gemeenten in de provincie Limburg heeft gemaakt, kunnen ook in andere delen van het land worden uitgevoerd, suggereert Künn-Nelen. Ook wordt er al gewerkt aan een zelfde soort studie op een nog fijnmaziger niveau. Voor de gemeente Heerlen gaat het ROA binnenkort profielen van bijstandsontvangers in kaart brengen op wijkniveau.