Slapeloosheid

Wakker liggen van wonen. Van verschillende leden van Divosa en andere leidinggevenden in het sociaal domein weet ik dat ze wakker liggen van de woningnood. Om nog maar te zwijgen van de mensen die een dak boven hun hoofd dreigen te verliezen. Geen huis meer hebben, tast de fundamenten van je bestaan aan, het is zo diep menselijk om je eigen plek te willen hebben. En zo onmenselijk om te ontberen.

Ik zag het toen ik als hulpverlener werkte in de dak- en thuislozenopvang. Het niet hebben van een huis ontaardt al snel in andere problemen. Slaapproblemen worden psychische klachten, wat weer invloed heeft op werken en opvoeden en voor je het weet zit je bij de huisarts voor slaapmedicatie. Mensen met schulden belanden vier tot vijf keer vaker op de eerste hulp. Dat lijkt mij de duurste en minst effectieve manier van schuldhulp. Zo leiden sociale problemen pijlsnel tot een medische diagnose en een pilletje. Het aantal mensen dat in Nederland antidepressiva gebruikt, onderstreept die tendens. Als meer dan een miljoen mensen ze gebruiken, dan weet je dat het niet meer om individuele problemen gaat, maar dat er in de samenleving iets scheef zit. En dus moet je ook daar de oplossing zoeken.

Als het gaat om woningnood dan doen de meeste gemeenten wat ze kunnen. Ze denken mee, zoeken naar oplossingen, vaak buiten de kaders. Maar er is meer nodig, hier faalt het systeem en moeten we ook op dat niveau ingrijpen. Dat systeem kunnen we niet van de één op de andere dag omgooien, maar we kunnen het wel stap voor stap kantelen. We zouden kunnen beginnen met het stimuleren van samenwonende ouderen. Veel mensen wonen alleen omdat ze het niet aandurven om te gaan samenwonen omdat ze dan bijvoorbeeld hun AOW verliezen. Individualiseer de AOW en zorg ervoor dat mensen zonder problemen kunnen gaan samenwonen zodat ze voor elkaar kunnen gaan zorgen. Een relatief eenvoudige ingreep met veel impact.

Zo zijn er meer slimme aanpassingen in wetgeving te verzinnen waardoor een participatiesamenleving écht van de grond kan komen. Niet vanuit een overheid die de verantwoordelijkheid voor sociale samenhang bij inwoners over de heg kiepert. Maar vanuit een overheid die ziet wat er speelt in de samenleving, die weet dat het systeem eronder gemankeerd is en individuen daar niet op afrekent. Een overheid die randvoorwaarden schept, mensen stimuleert voor elkaar te zorgen en voor hen zorgt als dat echt niet meer lukt. Het lijkt me een uitgelezen kans voor een nieuw kabinet om hiermee aan de slag te gaan.