VNG: naleven wet belemmert ondersteuning

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil dat staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) resultaatgericht beschikken en beschikkingsvrij werken mogelijk maakt. Met de handreiking ‘gepast beschikken’ gaat de gemeentekoepel niet akkoord. Woensdag 20 maart wordt het standpunt met de bewindspersoon besproken.   

Bij resultaatgericht beschikken noemen gemeenten in hun Wmo-toekenning niet hoeveel uren hulp een inwoner krijgt, maar uitsluitend welk resultaat een zorgaanbieder moet bereiken. Bij huishoudelijke hulp horen inwoners dus niet hoeveel uren hulp ze krijgen toegewezen, maar alleen het resultaat: een ‘schoon en leefbaar huis’. Ongeveer 30 procent van de gemeenten gebruikt deze werkwijze (cijfers 2023).

Bezuinigingen

Er is echter veel kritiek op deze manier van indiceren. Zo zijn de resultaatomschrijvingen volgens Ieder(in) vaak ‘vaag en algemeen.’ ‘De werkwijze maakt het mogelijk voor gemeenten en zorgaanbieders om minder zorg en ondersteuning te bieden’, aldus de overkoepelende organisatie voor mensen met een beperking of chronische ziekte. De belangenvereniging ziet dat de invoering van resultaatgericht beschikken vrijwel overal gepaard gaat met bezuinigingen.

Rechtszekerheid

En nog belangrijker: zonder urenindicatie is de rechtspositie van cliënten onvoldoende gewaarborgd. Inwoners weten niet op hoeveel uur ondersteuning ze kunnen rekenen. Op dit punt krijgen de critici bijval van de Centrale Raad van Beroep (CRvB). De hoogste bestuursrechter in socialezekerheidszaken vindt dat resultaatgericht beschikken alleen mag als de gemeente ook in de beschikking zet hoeveel tijd een zorgaanbieder komt werken. Alleen het noemen van een resultaat is volgens de CRvB niet concreet en geeft de cliënt daarom niet genoeg rechtszekerheid.

Bezwaar en beroep

Daarnaast werken veel gemeenten beschikkingsvrij of beschikkingsarm. Dit betekent dat inwoners alleen een beschikking krijgen als ze er expliciet om vragen. Deze werkwijze is in strijd met de Algemene wet bestuursrecht, bevestigde het ministerie van VWS onlangs. Met een beschikking kunnen cliënten immers in bezwaar en beroep bij de rechter als ze het niet eens zijn met het besluit. Door het niet afgeven van een beschikking missen zij die informatie. De gemeente wijst hen dan eigenlijk niet op hun rechten.

‘Gepast beschikken’

Op verzoek van VWS ontwikkelde de VNG met Wmo- en jeugdhulpaanbieders de handreiking ‘gepast beschikken’ als alternatief. Deze instructie moest gemeenten informatie bieden over hoe ze hun beschikkingsproces zo kunnen inrichten dat het voldoet aan de wet en de lijn van de CRvB. De VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs en het bestuur willen dit echter niet voorleggen aan de leden. Zij zijn van mening dat ‘het naleven van de wet in dit opzicht het door het rijk en de VNG zo gewenste transformatieproces in zorg en ondersteuning belemmert.’ Het bestuur wil dat Van Ooijen de wet zo aanpast ‘dat deze het transformatieproces ondersteunt.’

Flexibel en minder papierwerk

Gemeenten hechten namelijk veel waarde aan de huidige werkwijze, meent de gemeentekoepel. Het biedt hen een ‘grotere flexibiliteit bij de inzet van ondersteuning’, zorgt voor minder administratieve lasten en zou tot een ‘efficiëntere inzet’ van schaars zorgpersoneel leiden. Bovendien ziet de VNG de noodzaak niet. Het toekennen van ondersteuning functioneert ‘over het algemeen goed’ en er zijn ‘relatief weinig’ bezwaren en rechtszaken. Het bestuur beweert ook dat de huidige manier van werken bijdraagt ‘aan de beweging van domeinoverstijgend samenwerken’, zoals het Integraal Zorgakkoord beoogt. ‘De inzet van zorgpersoneel voor het bieden van persoonlijke verzorging of langdurige zorg thuis vindt ook plaats op basis van resultaat’, aldus de VNG.