Dakloosheid los je op met woningen én zorg

Eind 2022 presenteerde het kabinet een Nationaal Actieplan Dakloosheid. Een meerjarige aanpak gericht op het voorkomen en terugdringen van dakloosheid. Een aanpak waarbij niet de maatschappelijke opvang maar wonen met begeleiding het antwoord is. Bij de planvorming is gekeken naar de Housing First aanpak, die onder andere in Finland succesvol wordt toegepast.

2023 wordt het jaar waarin gemeenten aan de slag gaan met het actieplan. Hiervoor wordt 65 miljoen euro beschikbaar gesteld. Over de uitgangspunten in het plan lijkt een vrij brede consensus te zijn. Toch bestaan er nog misverstanden over de nieuwe aanpak. Dit zijn de vijf misvattingen die ik in 2022 het vaakst gehoord heb. Hopelijk wordt 2023 ook het jaar dat we met deze misvattingen afrekenen.

Er is een wooncrisis met zoveel woningzoekenden, daar komen nu ook nog dakloze mensen bij?
In de mediaberichten rondom het actieplan een veelvoorkomende vraag. Ik draai het om: er is een enorme wooncrisis en dakloze mensen zijn het grootste slachtoffer. Wil je zorgen dat iedereen een thuis heeft, dan start je met de mensen zonder huis en zij die het dreigen te verliezen.

Dakloosheid los je op met zorg.
De gedachte dat dakloosheid primair een zorgprobleem is zit diep. Het klopt dat een deel van de mensen ook zorg nodig hebben. Maar kijken we naar de brede groep (dreigend) dak- en thuisloze mensen dan blijkt de groep met een grote zorgbehoefte een minderheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een familielid dat dringend op zoek is naar een woonplek. Zou je diegene adviseren om eerst een training woonvaardigheden te volgen?

Dakloosheid los je op met woningen.
Geen enkele voorstander van Housing First stelt dat je dakloosheid alleen met woningen oplost. Het wonderlijke aan de huidige aanpak is dat meestal gewerkt wordt aan herstel zonder het bieden van een stabiele woonplek. Het gebrek aan huisvesting oplossen zonder huisvesting. Housing First stelt dat een eigen zekere woonplek een voorwaarde is om te werken aan herstel. Met ondersteuning die daarbij nodig is, met eigen regie en keuzevrijheid én zolang als nodig.

Jongeren willen liever flexibiliteit dan woonzekerheid.
Vooral als het gaat om jonge mensen worden tijdelijke opvang en tijdelijke contracten als passend gezien bij hun levensfase en drang naar verandering. Als je vanuit privilege kan kiezen voor avontuur is dit natuurlijk prachtig, maar dan moet het wel een keuze zijn. In de verhalen van voormalig dakloze mensen hoor ik vaak de angst dat het nog een keer kan gebeuren. Woonzekerheid zou er juist moeten zijn voor de mensen met de minste zekerheden.

Dakloze mensen huisvesten? Daarvoor zijn er niet genoeg woningen.
Voor het slagen van de aanpak zijn voldoende betaalbare woningen inderdaad cruciaal. Maar te vaak wordt dit argument gebruikt om hetzelfde te blijven doen. In 2022 zag ik veel nieuwe initiatieven van tijdelijke aard; overgangshuisvesting of meer tijdelijke opvang bijvoorbeeld. Deze plekken nemen bovendien ook woonruimte in. Zullen we daarom in 2023 bij de nieuwe acties vooral inzetten op plekken waar mensen kunnen blijven wonen?

Willem van Sermondt, programmaleider ‘Alle jongeren een thuis’ bij Kansfonds.