Gemeenten wentelen tekorten niet af op ouderenzorg

De verschillen tussen gemeenten in het gebruik van Wmo-ouderenzorg namen in de periode 2016-2019 niet toe, ondanks de decentralisatie. De omvang en de financiële gezondheid van gemeenten lijken geen invloed te hebben op het aantal thuiswonende ouderen dat Wmo-hulp ontvangt. 

Financieel zwaar weer

Dit blijkt uit de onlangs verschenen notitie Gemeentelijke trends in het gebruik van Wmo-ouderenzorg van het Centraal Planbureau (CPB). De kans dat een inwoner gebruik maakt van Wmo-ouderenzorg ontwikkelde zich tussen 2016 en 2019 in alle gemeenten vergelijkbaar – tegen de verwachting van het CPB in. Er is geen sprake van een grotere afname in kleinere gemeenten of in gemeenten die financieel in zwaar weer verkeren. Financiële tekorten lijken dus niet ten koste van de ouderenzorg te gaan.

Lokale situatie

In 2015 werden gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning van thuiswonende ouderen. Het gaat hierbij onder meer om dagbesteding en individuele begeleiding. Gemeenten kregen veel vrijheid om deze ondersteuning vorm te geven. Zo beslissen zij zelf welke voorziening voor iedereen toegankelijk is en voor welke zorg een beschikking is vereist, de zogeheten maatwerkvoorzieningen. Deze beleidsvrijheid – bedoeld om goed in te kunnen spelen op de lokale situatie – heeft sinds 2016 niet geleid tot grotere verschillen in het gebruik van Wmo-ouderenzorg. 

Eigen invulling

Uit de notitie blijkt dat gemeenten de eerste periode na de decentralisatie wel volop gebruikten om een eigen invulling te geven aan de ouderenzorg. Met als gevolg dat er al in 2016 grote onderlinge verschillen bestonden. Die zijn daarna echter niet verder toegenomen, aldus het CPB.

Abonnementstarief

Ongeveer een op de vijf 65-plussers maakt gebruik van de Wmo-zorg. Deze kans bleef tussen 2016 en 2018 vrijwel gelijk, maar steeg licht in 2019. Dit hangt mogelijk samen met de invoering van een inkomensonafhankelijk abonnementstarief voor Wmo-maatwerkvoorzieningen. Voor veel mensen werden deze voorzieningen hierdoor fors goedkoper.

In het onderzoek is uitsluitend gekeken naar het gebruik van maatwerkvoorzieningen waarvoor een beschikking nodig is. Het gebruik van algemene voorzieningen is onbekend.