Rfv wil eenvoudig vangnet voor bijstandsbudget

Er moet een eenvoudig vangnet komen voor gemeenten die een tekort hebben op het budget voor de bijstand. Dat is het advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) aan staatssecretaris Jetta Klijnsma (SZW, PvdA).

Prikkel
Per 2017 komt er een vernieuwde versie van het verdeelmodel voor het bijstandsbudget. Daarbij hoort ook een nieuw vangnet voor gemeenten die kampen met een groot tekort. De raad vindt dat er een vangnet moet komen op basis van eenvoudige en eenduidige toelatingscriteria waarbij niet inhoudelijk gekeken wordt naar het door de gemeente gevoerde beleid. Volgend de Rfv hoeft er geen extra ‘prikkel’ ingebouwd worden. Van het feit dat het eerste deel van het tekort voor rekening van de gemeente komt, zou genoeg prikkelwerking uitgaan. Daarnaast moet er een eigen risico van 7,5 procent zijn.

50 procent
De raad adviseert om gemeenten toegang te geven tot het vangnet als er een tekort van meer dan 7,5 procent is op het bijstandsbudget. Bovendien moet gekeken worden naar de twee jaar ervoor. Die drie jaren opgeteld moet het tekort óók 7,5 procent zijn.  Als een gemeente in aanmerking komt voor het vangnet, wordt over het tekort tussen 7,5 en 12,5 procent de helft uit het vangnet vergoed. Als het tekort groter is dan 12,5 procent, wordt alles boven de 7,5 procent gecompenseerd.

Niet onevenredig
Veel gemeenten, en ook de VNG, pleiten voor een ondergrens van 5 procent, maar daar gaat de Rfv niet in mee. Volgens de Rfv is 7,5 procent gerechtvaardigd, omdat het percentage overeen komt met een eigen risico van gemiddeld zo’n 1,4 procent van de relevante eigen gemeentelijke middelen.  Ook is het ‘gelet op de gemeentelijke budgetflexibiliteit niet onevenredig bezwaarlijk’, schrijft de Rvf aan Klijnsma. Omdat gemeenten nog geen reserveringen van budgetoverschotten hebben kunnen doen, pleit de raad voor een geleidelijke verhoging van de eigen risicodrempel van 5 naar 7,5 procent.

Gemeenteraad
Om in aanmerking te komen voor een bijdrage uit het vangnet, zal de gemeenteraad de aanvraag moeten doen. De Rfv wil dat de verbeteringen die de gemeente wil doorvoeren om het tekort terug te dringen door de gemeenteraad worden goedgekeurd. Dit past bij de decentralisatiegedachte. Als er meerdere jaren een tekort optreedt, zal opnieuw de gemeenteraad worden gevraagd de plannen van het college om het tekort op te heffen te beoordelen.

Leren 

De raad wil dat gemeenten leren van elkaar. Daarom zal er een platform komen, van VNG, Hivos en Stimulansz, waarop gemeenten terecht kunnen voor informatie over effectieve maatregelen, checklists en dergelijke. Maar ook het rijk moet leren. Dat zou kunnen door gemeenten die meer dan drie jaar achter elkaar een beroep doen op het vangnet een aanbod te doen om te worden doorgelicht, vergelijkbaar met de begrotingsscan die Binnenlandse Zaken aanbiedt aan gemeenten die onder preventief toezicht staan.

Macrobudget
Het macrobudget voor de bijstand wordt niet groter als meer gemeenten een beroep doen op het vangnet. De gedachte hierachter is dat het macrobudget groot genoeg is en er dus in het geval van een tekort ergens anders een overschot is. Als dit niet zo blijkt te zijn en het saldo van de tekorten is groter dan bijvoorbeeld 3 procent, pleit de Rfv ervoor om een nadere analyse uit te voeren en te kijken of het macrobudget aangepast moet worden.

Staatssecretaris Klijnsma komt in september met een besluit over zowel het verdeelmodel als de vangnetregeling.