Bestuurscrisis op cruciaal moment voor sociaal domein

Nederland is na het opstappen van het kabinet stuurloos, en dat komt op een uiterst precair moment voor het sociaal domein. Ray Geerling, al ruim 30 jaar adviseur en interim manager, waarschuwt voor stagnatie. Belangrijke veranderingen binnen de sector, die reeds in gang zijn gezet, kunnen mogelijk toch weer controversieel worden verklaard.

Een jaar stagnatie

Geerling heeft het de afgelopen decennia vaker zien gebeuren, een kabinetsval. Het gevolg: vertraging en discussies over zaken waarover al ruimschoots gediscussieerd is. ‘In Nederland duurt het wetgevingsproces normaal al 1,5 jaar. Met enig geluk hebben we in de zomer van 2024 een nieuw kabinet. We kijken zomaar aan tegen een jaar stagnatie.’

Spiegel voorgehouden

Er is vooral het afgelopen jaar heel veel in gang gezet binnen het sociaal domein. Volgens Geerling is het niet alleen maar een ‘hosanna verhaal’, maar er was wel sprake van een trend met breed gedragen positieve impulsen. ‘Voor het eerst in jaren werd het sociaal domein weer eens een spiegel voorgehouden. Er zijn veel stappen gezet om te komen tot een stelsel dat weer aansluit bij de behoeften van de samenleving.’

Jaren navelstaren

Want dat is hard nodig, benadrukt Geerling. ‘Na jaren navelstaren kwam is er een aanzet gemaakt tot noodzakelijke veranderingen. De vertrouwensbreuk tussen de overheid en de burgers wordt pijnlijk duidelijk in het sociaal domein. De affaires waar we de afgelopen jaren mee geconfronteerd zijn raakten allemaal de onderkant van onze samenleving. Het gaat over de bestaanszekerheid van de meest kwetsbare personen in onze maatschappij.’

Nog niet vastgelegd

Niet iedereen was het eens met alle ontwikkelingen, erkent Geerling, maar er is wel een toekomstbeeld geschetst. ‘Het besef is er dat we echt aan de slag moeten en ik ben enthousiast over een aantal concrete initiatieven. De hervorming van de participatiewet is al een eind op weg. Net als toekomstvisies voor de WMO, jeugd en schuldhulpverlening. Er is veel gebeurd, maar weinig is nog vastgelegd in wet- en regelgeving.’

Cruciaal moment

Daarmee komt de bestuurscrisis op een cruciaal moment. Allereerst omdat het vastleggen van al die ontwikkelingen mogelijk vertraging oploopt, maar ook omdat er nu ruimte is voor nieuwe discussies. ‘Over zaken als armoedebeleid en het sociaal minimum bestaan zowel linkse- als rechtse dogma’s. Die spreken tot de verbeelding en zijn vaak onderwerp van discussie rondom verkiezingen. Politieke accentverschillen bedreigen daarmee de ingezette ontwikkelingen.

Nieuwe stilstand

‘Op sociale media, tv en de radio ging het direct over de politieke spelletjes en niet over de gevolgen voor de samenleving. Men was gelijk met zichzelf bezig, met het maken van politieke statements zonder oog te hebben voor de noodzakelijke grote maatschappelijke veranderingen. Er dreigt een echte tweedeling te ontstaan. We moeten het sociaal domein grondig vereenvoudigen en resultaatgerichter maken. Ik hoop dat het sociaal domein niet weer tot stilstand komt en vele inwoners verder in de problemen zullen geraken.’